Khúc ngoặt lịch sử

Lê Xuân Khoa

Ngày
1 tháng 5, 2014 Trung Cộng xâm phạm chủ quyền trên biển của Việt Nam
qua vụ đặt giàn khoan khổng lồ 981 tại Thềm lục địa và Vùng Đặc quyền
Kinh tế của Việt Nam. Sự kiện này gây phản ứng mạnh mẽ của nhân dân
trong nước và dư luận quốc tế sôi nổi. Theo dõi tình hình hai tuần qua,
chúng ta thấy có mấy điểm cần đặc biệt quan tâm: 

1. TT
Nguyễn Tấn Dũng đã thất bại tại hội nghị ASEAN cấp cao ngày 11.5 khi
kêu gọi các nước ASEAN “lên tiếng phản đối hành động vi phạm nghiêm
trọng của Trung Cộng và ủng hộ yêu cầu hợp pháp, chính đáng của Việt
Nam”. Bản Tuyên bố chung ASEAN cũng như của Chủ tich hôi nghị Thein Sein
chỉ kêu gọi các bên sử dụng biện pháp hòa bình và không làm gia tăng
căng thẳng trên Biển Đông, đồng thời cần sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử
(COC).

2. TBT Nguyễn Phú Trọng muốn sang Bắc Kinh gặp TBT Tập Cận Bình nhưng lời yêu cầu bị từ chối (báoNew York Times,
12.5) Trong khi đó, Trung Cộng leo thang cảnh cáo Việt Nam không được
cản trở hoạt động của giàn khoan và phài bảo vệ tài sản và sự an toàn
của kiều dân và công nhân TQ ở Việt Nam. Dù đã có thật sự nổ súng hay
chưa, thực tế là lãnh đạo Bắc Kinh đã xé bỏ các thoả thuận năm 2011 (với
TBT Nguyễn Phú Trọng) và 2013 (với CT Trương Tấn Sang) cam kết giải
quyết hoà bình các vấn đề giữa hai nước.

3. Phản
ứng của Hoa Kỳ không khác gì thái độ của ASEAN. Ngày
13.5 Ngoại trưởng John Kerry vẫn chỉ bày tỏ sự “quan tâm sâu sắc” tuy
có nhận xét thêm là hành động của TQ có tính “khiêu khích” . Lập tức ông
bị đồng nhiệm TQ Vương Nghị khuyến cáo là hãy “thận trọng trong lời nói
và hành động”. Trong khi đó thì Tổng Tham mưu trưởng quân đội TQ Phòng
Phong Huy sang Washington họp bàn về “hợp tác quân sự mật thiết hơn” và
chắc chắn sẽ thảo luận về biến cố giàn khoan. Người ta có thể nghi ngờ
làHoa Kỳ có thể đã hết kiên nhẫn với Việt Nam vàcó thểđồng ý với một đề
nghị đổi chác với Trung Cộng . Lần này thì không ai có thể chỉ trích Hoa
Kỳ bán đứng Việt Nam vì chính Việt Namđã từ chối hợp tác với Hoa Kỳ.

Lãnh
đạo
Hà Nội đang lâm vào tình trạng bế tắc chưa biết xoay xở ra sao vì thình
lình bị mất chỗ dựa an toàn là Trung Cộng . Phương châm “16 chữvàng”và
tinh thần “4 tốt” được TQ bày ra cho VN như những câu thần chú thiêng
liêng thì nay lại bị chính lãnh đạo TQ ném vào sọt rác. Bởi thế, đã hai
tuần qua mà Tổng Bíthư, Chủ tịch nước và Chủ tịch Quốc hội đều im hơi
lặng tiếng. Chỉ có Thủ tướng là lên tiếng tố cáo TQ ở hội nghị ASEAN,
nhưng quan điểm bất đồng của ông Dũng với ba người trong “Tứ trụ” vẫn
còn là một bíẩn chưa được tiết lộ. Hội nghị Trung ương số 9 diễn ra
đếnhôm nay đã bảy ngàycũng làm như không biết đến biến cố giàn khoan.
Chính quyền không còn dám ngăn cấm vàđàn áp biểu tình nhưng lại dùng mưu
mẹo tổ chức
“biểu tình quốc doanh” để lái nhân dân theo định hướng của nhà nước,
nhưng thất bại.

Trong
khi đó, vấn đề quan trọng nhất đối với trí thức và nhân dân yêu nước là
làm sao thực hiện được cả hai mục tiêu bảo vệTổ quốc và dân chủ hoá chế
độ mà không gây bạo động vàhỗn loạn, vì như thế chỉ làm lợi cho TQ
vàthêm đau khổ cho nhân dân. Chưa kểcòn phải giải quyết nhiều  vấn đề
khác, nhất là về kinh tế, xã hội nếu bỗng nhiên bị TQ làm gián đoạn.

Ngày 13.5, trên Tuần Việt Nam cómột
bài viết rất hay của tác giả Lê Quang Bình,
“Việt Nam thoát thế kẹt ở Biển Đông thế nào?”. Tôi liên tưởng đến giải
pháp tương tự tôi đã đề xuất trong bài “Việt Nam phải làm gì sau hai
cuộc hội đàm thượng đỉnh Việt-Trung và Việt-Mỹ” trên Bauxite Việt Nam(tháng 8, 2013). Trong phần kết “Sinh lộ cho Việt Nam” tôi còn có nhận xét: 

“Hoa
Kỳ không thể chần chờ được nữa vì trước những đe doạ mới của Bắc Kinh ở
Biển Hoa Nam (Biển Đông) và Biển Hoa Đông, các nước trong khu vực đang
ráo riết phòng vệ chiến tranh và Hoa Kỳ cần phải có những động tác thích
hợp. Lãnh đạo Việt Nam
không nên tiếp tục câu giờ, nhất là không nên sai lầm nghĩ rằng Mỹ cần
ta thì ta có thể bắt chẹt Mỹ phải nhượng bộ về vấn đề quyền con người.
Thật ra Việt Nam cần Mỹ hơn và Mỹ luôn luôn có những lựa chọn chiến lược
khác do những nhóm đặc nhiệm (task forces) của Hội đồng An ninh Quốc
gia, Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng nghiên cứu và phối hợp hoạt động. 

“Suốt
chiều dài bốn nghìn năm lịch sử, Việt Nam không có một triều đại hay
một chính phủ nào chịu dâng nước cho ngoại bang vì muốn duy trì quyền
lợi của dòng họ hay phe đảng của mình. Việt Nam ngày nay đang đứng trước
một khúc quanh lịch sử và một tình huống chính trị chưa bao giờ thấy,
vì Tổ quốc mất hay còn lại tuỳ thuộc vào sự chọn lựa của một Đảng cầm
quyền: mất nước để duy trì chế độ độc tài, hay giữ được nước nhưng phải
dân chủ hoá chế độ”. 

Trước
đó, trong bài “Việt Nam sẽ ra sao sau bài diễn văn Shangri-La? (tháng
6, 2013) tôi cũng đã bình luận về quan điểm độc lập và trung lập của TT
Nguyễn Tấn Dũng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ:

“Thủ
tướng Việt Nam đã cho thấy một bước ngoặt quan trọng về chính sách đối
ngoại của
Hà Nội: tìm cách thoát khỏi sự khống chế của Bắc Kinh và gia tăng hợp
tác với Hoa Thịnh Đốn. Có thể nói đây là chính sách “xoay trục sang Hoa
Kỳ” (pivot to the U.S.) của chính quyền Việt Nam. Điều này không có
nghĩa là Việt Nam muốn tìm một đồng minh quân sự để chống lại Trung Quốc
mà chỉ là một quyết định khôn ngoan để bảo vệ độc lập và chủ quyền của
mình. Trong phần cuối bài diễn văn, ông Dũng đã khẳng định là “Việt Nam
không liên minh với nước này để chống lại nước khác.” Điều này hé mở
khuynh hướng về quy chế trung lập có thể sẽ được các nước ASEAN chấp
thuận như một chọn lựa thích hợp với “vai trò trung tâm trong nhiều cơ
chế hợp tác đa phương”.

Mặc
dù nhấn mạnh vào thói “nói một đằng, làm một nẻo” của các nhà lãnh đạo
CS, tôi vẫn nhắc nhở Thủ tướng Dũng “cần phải lấy được niềm tin đã mất
trong nhân dân” và để được như vậy, ông Dũng “cần phải có một hành động
đột phá thứ nhì, xoay chuyển chính sách đối nội từ độc tài sang dân chủ”
(Hành động đột phá thứ nhất nhưđã nói ở trên là xoay chuyển chính sách
đối ngoại, từ lệ thuộc vào Trung Quốc sang hợp tác với Hoa Kỳ).

Lãnh
đạo Việt Nam đã nhiều lần để lỡ thời cơ đem lại độc lập, tự do và hạnh
phúc cho dân tộc. Lãnh đạo Việt Nam vẫn đề cao chủ trương “làm bạn với
tất cả” nhưng thực tế Cộng hoàxãhội chủnghĩa
Việt Nam rất cô đơn vì không có bạn, cũng không cóđồng minh. Ngay cả
quan hệ “vừa là đồng chí vừa là anh em” đối với Trung Quốc cũng đã bị
lãnh đạo Bắc Kinh đính chính “chỉ là đồng chí chứ không là đồng minh”.
Cơ hội “thoát Trung” lần này cũng để quá trễ nhưng vẫn còn hy vọng nếu
lãnh đạo Việt Nam thật sự thức tỉnh và quyết tâm đồng hành với nhân dân.

Về
phía trí thức và nhân dân, các nhóm công dân của xã hội dân sự mà hiện
nay đã lên tới trên 20 tổ chức,cần cử ra những đại diện ngồi lại với
nhau để thành lập một hình thức hợp tác tạm gọi tên là Liên minh Cứu
nguy Tổ quốc hay một danh xưng khác thích hợp hơn. Các nhóm trong  Liên
minh này
đều độc lập và bình đẳng, hợp tác với nhau trên cơ sở mẫu số chung, đại
đồng tiểu dị. Đại diện các nhóm sẽ bầu ra một Hội đồng Điều hànhcủa
Liên minh theo lề lối dân chủ, căn cứ trên những điều kiện thích hợp,
như hiểu biết, kinh nghiệm, khả năng tổ chức, giao thiệp, v.v.Cũng cần
có một bản nội quy ấn định rõ sứ mệnh và cấu trúc của Liên minh, vai trò
và trách nhiệm của các nhóm thành viên, nhất lả thể thức làm việc cho
có hiệu quả vàngăn ngừađược sự lạm dụng quyền lực của một cá nhân hay
phe nhóm nào.

Liên
minh cần công bố một bản nhận định thật bình tĩnh và sáng suốt về tình
hình căng thẳng với Trung Quốc và đưa ra những nguyên tắc cơ bản
cho việc giải quyết một cách thực tế và thích hợp. Bản nhận định và đề
nghị sẽ kêu gọi chính quyền đồng hành với nhân dân thông qua đối thoại,
tham khảo và hợp tác trong việc hoạch định và thực thi những chính sách
mới về đối nội và đối ngoại, đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân và
được sự ủng hộ của bạn bè quốc tế.Trước tiên là chính quyền cần thả ngay
những người đã bị bắt và kết án chỉ vì bày tỏ lòng yêu nước. Lời kêu
gọi cũng được hướng đến các cấp trong hệ thống hành chính, quân đội,
công an trên toàn quốc,với mục đích đoàn kết toàn dân. Như vậy dân tộc
mới cóđủsức mạnh bào vệ độc lập và chủ quyền đât nước, đồng thời hậu
thuẫn cho sự chuyển đổi thể chế từ độc tài toàn trị sang dân
chủđa nguyên đa đảng một cách trật tự, ôn hoà.

Tất
nhiên, các tổ chức Xã hội Dân sự vẫn phải cảnh giác và chuẩn bị ứng phó
với những diễn biến phức tạp bất ngờ có thể dẫn đến rối loạn hay bạo
động do nhân dân tự phát hay do những phần tử phá hoại khích động, hay
do lực lượng an ninh đàn áp.

Việt
Nam đang đứng trước một khúc ngoặt khó khăn, một tình trạng oái oăm
chưa từng thấy trong lịch sử vì chính quyền có thể thuận theo ý nguyện
của nhân dân hay ngoan cố duy trì chế độ độc tài tàn bạo dù có phải cúi
đẩu tuân phục quân xâm lược. Nhưng nhân dân đã đứng lên với khí thế
không có lực lượng phản động nào ngăn cản nổi. Cầu mong cho những đầu
óc u mê hãy bừng tỉnh để tránh khỏi kết cục bi thảm và muôn đời bị lịch
sử và nhân dân nguyền rủa.

14.05.2014

L.X.K.