Sunday, October 15, 2023

Moshe Dayan Cuộc Đời Tôi - PHẦN I. GIAI ĐOẠN BÍ MẬT CHO ĐẾN ĐỘC LẬP (1915 – 1948)


Moshe Dayan Cuc Đi Tôi
PHN I. GIAI ĐON BÍ MT CHO ĐN ĐC LP (1915 – 1948)
               
1. NGUN GC
        Tên ca tôi là Moshe, được sinh ra trong kh đau. Câu này được khc trên tm bia đá nm m cô đơn trong làng trng olive Deganiah, nơi giòng sông Jordan chy ra vùng phiá nam bin Galilee. Đó là ngôi m đu tiên đánh du vic người Do Thái cc đoan (Zionist) tr v c hương xây dng nhng làng chiến đu (kibbutz). Deganiah tr nên cái nôi cho vic bành trướng đt đai. Năm 1914, đó ch là mt làng chiến đu nh, chưa được bn năm, không có đến hai mươi người c đàn ông ln đàn bà. Trong s người Do Thái đó có mt thanh niên tr mười chín tui tên là Moshe Barsky. Như nhng người bn chiến đu khác, anh ta đến t mt ngôi làng bên Nga, tr v đ làm sng li nước Do Thái.
        Vào xế chiu ngày l Sabbath, cha tôi (cha ca danh tướng đc nhãn Moshe Dayan) nhum bnh và chàng thanh niên Moshe tình nguyn đi đến mt ngôi làng khác cách vài dm mua thuc men. Trong thi bui ban đu, vic đi ra ngoài hàng rào bao quanh làng đnh cư Do Thái cô đơn lúc chiu ti là điu rt nguy him. Không màng chuyn t sinh, Moshe cưỡi con la ra đi. Trước khi git nng cui cùng trong ngày tan biến đi, con la b khiếp đm ca Moshe quay tr v mà không có Moshe. Nhng người đàn ông trong làng nhanh chóng lp mt toán nh đi tìm. H cưỡi nga đt đuc đi vào trong sa mc tìm kiếm my tiếng đng h tưởng chng như vô vng, ch nghe tiếng gió thi qua bin Galilee. Cui cùng h tìm thy xác Moshe nm bên b sông Jordan.
        Cha tôi viết mt lá thư bun thm nht trong cuc đi ông, gi cho cha m ca Moshe, vn còn sinh sng bên Nga. Cha ca Moshe tr li bng mt lá thư rt cương quyết “Chúng tôi không than khóc. Nhng đưá con thân yêu ca chúng ta phi chiến đu can đm đ làm sng li t quc và xây dng mt quc gia hùng cường. Chúng tôi s cho đa con th hai ca chúng tôi Shalom v Do Thái thay thế và tr thù cho anh ca nó. S ra đi ca Moshe s đem tt t chúng ta v Mnh Đt Do Thái”.
        Ch ít lâu sau, Shalom v đến Do Thái. Tiếp theo là em gái, ri người m đem theo ba đa em nh, cui cùng là người cha ca Moshe.
        Mt năm sau, ngày 4 tháng Năm, 1915, tôi được sinh ra và được đt tên Moshe (Moshe Dayan). Lúc đó, phn đt người Do Thái đang sinh sng gi là Palestine, dưới quyn cai tr ca người Th Nhĩ Kỳ, mt phn trong Đế Quc Ottoman. Đế quc này s xp đ trong vòng hơn hai năm sau, khi quân Đng Minh chiến thng trn Đ Nht Thế Chiến và người Anh s cai qun vùng đt Palestine. Tuy nhiên tôi ln lên trong cng đng, xã hi người Do Thái, nói tiếng Hebrew (c ng Do Thái), bo tn phong tc tp quán nơi c hương.
        Cha m tôi đã góp phn vào vic xây dng cng đng Do Thái. H là mt trong s nhng người đu tiên quay tr v min Đt Ha. H tr v vi con tim và sc mnh ca đôi bàn tay, t b chn lưu đy trên nước Nga tr v tìm c hương mà tương lai vn mt mù. C hương ca h, tương lai ca nhng người di dân đu tiên v min Đt Ha là vùng đt hoang vu trong thung lũng Jordan và nhng cánh đng ly li trong thung lũng Jezreel.
        Cha tôi là Shmuel, là mt người đàn ông cng rn, kho mnh, ln lên Ukraine, trong làng Zaskow gn thành ph Kiev. Cng đng người Do Thái đó là mt cng đng nghèo có khong chng 300 gia đình. H sng bng ngh buôn bán nh, làm đ th công, lao đng và buôn bán nga. Cha tôi được nuôi dưỡng, dy d trong mt gia đình truyn thng nng v tôn giáo, nhng bc cha ông đu là nhng người có tước v trong Do Thái giáo gi là “Dayan” trong c ng Hebrew. Cha ca ông ta (ông ni ca tướng Dayan) ly ch Dayan làm h.
        Ông ni tôi có nhiu sách v tôn giáo, trong đó có nhiu quyn sách nói v ch nghĩa Cc Đoan (Zionist) viết bng ch Hebrew. Cha tôi có mt quyn sách nói v “Vùng đt Jordan”, “Đnh đi Hermon”, “Nhng kỳ quan ca Jerusalem”, “Nước bin Hng Hi” và “Nhng sườn đi Galilee”. Ông bác tôi Eliyahu, sng Odessa, đem v nhng tài liu ca nhóm Zionist làm ông em Shmuel say mê. Đó cũng là gic mơ ca ông bác Eliyahu, gia nhp nhng người Zionist đi tiên phong v min Đt Ha Palestine. Đến năm 1908, ông ta đã đ dành được s tin 600 Roubles (đơn v tin t Nga Sô) đ đi Palestine, đem theo ông em Shmuel (cha tướng Moshe Dayan) lúc đó mi 18 tui và cô em gái Beilah. Bn năm sau, Eliyahu làm ch mt nông tri Ein Ganim cách Tel Aviv mười dm v hướng bc. Ông ta đem tin v li Nga Sô đ nuôi v và các con vì lúc ra đi đ v con li.
        Cha tôi làm vic rt cc nhc ngoài đng, bt chp nng mưa, nóng như thiêu đt, rui, mui st rét. C mt vùng đt tàn li dưới s cai tr ca người Th Nhĩ Kỳ. Cha tôi vn không ngi khó khăn, gian kh, nhn làm công cho nhiu nông tri dc theo b bin, Petach Tikvah, Rehovot, Ein Ganim và Hadera.
        Lúc đó có rt nhiu vic lao đng trong vùng Judea và vùng dc theo b bin Sharon, nhưng vn còn nhiu đt đai hoang vu chưa được khai thác trong vùng Galilee. Cha tôi mua mt khu súng lc cũ và dây mang đn Jaffa ri đi lên hướng bc lp nghip và làm vic cho mt nông gia người Do Thái nơi làng Yavniel. Cuc đu bt đu đi lên, cha tôi viết thư v thăm gia đình bên Nga, báo tin ông vn bình an, vui vi công vic mi.
        Cuc sng êm đm kéo dài được sáu tháng, cha tôi b cơn bnh st rét qut ngã, nm lit giường. Sau khi qua khi, cha tôi đi Kinneret trong vùng bin Galilee tìm vic làm mi và được thâu nhn vào mt nhóm người Do Thái Palestine đã lâu, vì lúc đó ông đã nói thông tho c ng Hebrew.
        Vùng Kinneret đã được mua bng tin Qu Quc Gia Do Thái ca T Chc Zionist. Đến cui năm 1909, by người  làm vic trong nông tri Kinneret lp mt nhóm riêng bit bao thu công vic đng áng Um Juni gn đó. Làng chiến đu Deganiah trong c ng Hebrew có nghiã là “Ht Thóc” khi ngun t đó. Sau đó by người li ra đi tìm mt vùng đt mi khai khn, bàn giao li nông tri cho nhng người đến sau đ lp nên mt cng đng ln hơn. Cha tôi đến làng chiến đu Deganiah năm 1911.
        M tôi, Dvorah đến làng Deganiah năm 1913. Bà là mt cô gái tr, nhanh nhn, mt nâu, tóc đen trông hp dn, cùng tui vi cha tôi và cũng đến t khu vc lân cn thành ph Kiev Ukraine. Cha ca m tôi là người Do Thái duy nht trong làng Prochorovka bên giòng sông Dnieper. Ông ta làm qun lý cho mt công ty khai thác g, được nuôi dưỡng trong mt gia đình nng tôn giáo và cũng là mt hc gi v c ng Hebrew.
        Vì là người con gái trong gia đình, m tôi không được dy d theo đường li bo th Hebrew và ch nghiã Zionist. Bà được cho đi hc theo chương trình Nga Sô, bc tiu hc trong làng, ri bc trung hc ti mt làng ln hơn, sau đó tiếp tc theo hc phân khoa Giáo Dc ti vin đi hc Kiev.
        Đến năm 1911 có s thay đi quan trng trong cuc đi m tôi mà tôi vn không được rõ lm. Bà ta băn khoăn t hi v ci ngun Do Thái ca mình, b hc tr v nhà sng vi gia đình. M tôi được cha ca bà ct nghiã v ch nghĩa Zionist, đc nhng bc tâm thư ca phong trào Nhng Người Yêu Quê Hương (Zionist) Palestine. Năm 1913, lúc đó m tôi được hai mươi ba tui, quyết đnh tr v c hương.
        Ra đi bng đường thy trên chiếc tu dành cho nhng người Do Thái hi hương ri hi cng Odessa, mt tun l sau, chiếc tu cp bến hi cng Haifa. Ngoài hành trang vài món đ cá nhân, m tôi ch đem theo lá thư gii thiu ca Yisrael Bloch, mt trong nhng người tin phong đnh cư Deganiah. Ông ta không ra đón m tôi được vì bn đi Damascus mua bò v cho dân làng. M tôi t túc đón xe la đi Zemach cui phiá nam bin Galilee ri đi b đến làng Deganiah.
        M tôi đã c gng tn lc đ sng hi nhp vi dân làng Deganiah, tuy nhiên b t chi hi viên vì bà b xếp vào loi “tiu thư đài các”, không biết nói tiếng Hebrew hoc Yiddish. Ch có mình cha tôi lên tiếng bênh vc cho bà nhưng vn b t chi.
        Cui cùng m tôi đến mt làng đnh cư khác Sejera làm vic và hc tiếng Hebrew, tuy nhiên cha m tôi biết nhau t đó và vn thường liên lc vi nhau. Khi cha tôi phi đi Beirut khám tai b nhim trùng do mui cn, m tôi đã dùng nhng đng tin dành dm được mua vé xe la mt chiu đ đi thăm cha tôi. Hai người tr v Deganiah sau khi đã đính hôn, ln này m tôi Dvorah được nhn vào hi viên trong làng.
        Cha m tôi ly nhau trong làng Deganiah vào mùa thu năm 1914, sau khi trn Thế Chiến Th Nht bùng n. Đám cưới theo nghi thc c truyn Do Thái dưới s chng dám ca v Shochet (Ch Tế). M tôi sung sướng mc b qun áo mu trng mà chính tay bà may ly.
        Tôi là đa bé đu tiên được sinh ra nơi làng Deganiah. Trước đó hai năm, Gideon con ca Yosef và Miriam, hai trong s người đu tiên đến Deganiah được sinh ra nhưng lúc đó tình trng trong làng rt thiếu thn nên h phi đi Tiberias đ sinh con.
        Cái chết ca chàng thanh niên Moshe Barsky vn không b lãng quên, mc du sau đó thnh thong vn có người b giết đ cướp ca. Thc ra đó là hành đng ca đám cướp du mc, người Rp sng trong nhng ngôi làng lân cn vn tiếp xúc vi người Do Thái đ trao đi vt dng, hàng hóa. Không th tin tưởng nơi s bo v ca chính quyn người Th Nhĩ Kỳ, các làng đnh cư Do Thái liên kết, t chc nhng toán võ trang bo v làng xóm.
        Năm tôi được mt tui, tôi b bnh đau mt (trachoma), bnh dch này lan tràn vùng Trung Đông và m tôi cũng b lây bnh t tôi. Hai m con phi v sng tm vi bà cô tôi Beilah Hurwitz (cùng đi v Palestine năm 1908) nơi làng Nachlat Yehuda phiá nam thành ph Tel Aviv đ cha mt. Khi bnh thuyên gim, hai m con li dt nhau tr v Deganiah.
        Khi trn Thế Chiến kéo dài, tình trng dân làng trong toàn vùng Trung Đông tr nên bết. Mt toán phi công Đc đến làng Deganiah trưng dng nhà ca, làm dân làng phi sng nơi chung nuôi bò và trong nhng nhà kho. Qua mt mùa đông rét mướt, tt c tr con trong làng đu tr nên èo ut, đau yếu. Mt tôi b đau tr li và thêm bnh sưng phi. Cho đến đu năm 1919, quân đi Anh đã chiến thng vùng Palestine, trn Thế Chiến chm dt, m tôi mi đưa tôi đi Jerusalem và c hai đu nm bnh vin. Tôi cha bnh đau mt còn m tôi có mt qu thn yếu. Tôi đã gn bn tui và m tôi nhân cơ hi này dy tôi tp đc và viết.
        Sau trn Thế Chiến, thêm nhiu người Do Thái t Âu châu quay tr v Palestine. Thêm nhân s, cha tôi lãnh đo mt nhóm khai khn khu vc lân cn lp làng Deganiah B. H b người Rp du mc Bedouin tn công nên ch ra đng làm vic ban ngày, ban đêm tr v làng chính Deganiah. Lúc đó người Do Thái tìm phương thc mi đ làm vic gi là “Moshav” (gn ging như Hp Tác Xã), mi người trong làng đu làm vic chung, sau khi thâu hoch hoa mu chia đng đu cho tt c mi người. Moshav đu tiên được áp dng nơi làng mi thành lp Nahalal trong thung lũng Jezreel. Cha tôi là mt thành viên trong ngôi làng mi này. Bui chia tay rt bun t, tôi đã lên sáu, lau nước mt khi nói li t giã các bn bè đng la mà tôi đã cùng chúng bn chơi đùa bên b sông.
        Trong khi ch đi s chp thun, tài tr thành lp moshav Nahalal, gia đình tôi tm trú Tel Aviv, cha tôi tìm được vic làm trong trung tâm nông nghip, m tôi cũng đi làm tm trong văn phòng tìm kiếm thân nhân tht lc. Tôi đi hc trường mu giáo cho tr con.
        Trong tháng Chín năm 1921, gia đình tôi di chuyn đến Nahalal, trên nhng sườn đi gn Nazareth. Căn nhà mi ca gia đình tôi ch là nhng túp lu. Phiá bên dưới nhìn ra xa là thung lũng Jezreel, xen ln gia nhng bãi ly là nhng di tích ca thành ph c b chôn vùi. Dưới thung lũng nhô lên nhng túp lu bng da dê ca người Rp Bedouin, nhng căn nhà đp bùn ca người Rp. Lo s người láng ging Rp gây biến lon bt ng, m tôi đem tôi theo cùng vi my bà m Do Thái khác đi thuê hai căn nhà sng tm trong vòng tám tháng đ các người đàn ông xây xong làng cùng vi h thng phòng th. Kỳ l thay, hai căn nhà chúng tôi thuê nm ngay gia lòng khu Rp trong thành ph Nazareth. Ti đây chúng tôi đi cha bnh thường xuyên và nh đó hai m con khi bnh đau mt (trachoma).
        Thung lũng Jezreel lúc đó đy mui st rét và vi trùng bnh thương hàn, cn phi đào mương đ nước thoát ra. Căn lu ca gia đình tôi đã được thay thế bng mt căn nhà nh, m cúng có bếp, phòng khách, hai phòng ng và mái hiên. Khi tôi lên tám tui, tôi có thêm em bé gái, m yêu cu cha xây thêm căn bung nh cho tôi và tôi đã sng trong căn phòng nh đó cho đến khi tôi lp gia đình.
        Sau gi hc, tôi ph giúp cha tôi công vic đng áng: vt sa bò, cy ba, trng trt, gt hái hoa qu và đi theo cha đem lúa đến nhà máy xay trong mt làng Rp. nhà đôi khi tôi cũng giúp m xay bt, hay khi bà làm mt.
        Cha tôi thường tham d nhng t chc, sinh hot trong cng đng người Do Thái, đã có ln được c đi công tác nước ngoài. Ít nht hai ln ra ngoi quc làm vic c năm tri. Nhng ln cha tôi vng nhà, m tôi phi thay cha làm nhng công vic ngoài đng và tôi phi ph giúp m bng tt c nhng gì có th làm được. Năm tôi lên by, em gái Aviva được sinh ra Haifa, nơi nhà người cu em trai ca m tôi. Bn năm sau, em trai Zohar (Zorik) cũng được sinh ra Haifa. Đúng thi gian đó, cha tôi đang thăm viếng Hoa Kỳ và tôi mi lên mười mt đã phi trông lo vic đng áng mt mình.

2. PHÒNG V
        Năm 1929, va mười bn tui tôi được tuyên th gia nhp t chc Haganah (tin thân ca Quân Đi Do Thái sau này), đơn v t v bí mt ca người Do Thái Palestine. Trong s thanh niên tr trong làng Nahalal được thâu nhn, tôi là người tr tui nht. Haganah “ly thêm quân” sau biến c người Rp sát hi sáu mươi by người Do Thái Hebron gm đàn ông, đàn bà, tr con. Trn tn công bt ng này làm b thương thêm sáu mươi người khác, các đn th Do Thái (synagogues) b đp phá, nhng cun kinh Torah b đt cháy. T chc Haganah quyết tâm không đ chuyn này xy ra cho nhng ngôi làng Do Thái b cô lp, ho lánh trong vùng đt Palestine. Tt c làng mc Do Thái đu phi có kh năng t v, phi võ trang và hun luyn quân s cho c đàn ông ln đàn bà.
        Tuy nhiên, người Ăng Lê đang cai qun vùng Palestine cm không được tàng cha vũ khí không giy phép và hun luyn quân s. H ch có mt lc lượng cnh sát và quân đi nh nên không đ sc bo v và thường do d khi phi đi hành quân bo v nhng làng đnh cư Do Thái đang b tn công. Đi quân bí mt Haganah phân tán vũ khí, che du trong nhng làng đnh cư đ phòng th.
        Khi gia nhp Haganah, chúng tôi được hun luyn x dng vũ khí. trong nhà cũng có mt khu súng cũ Carbine do Đc chế to, cha tôi đã đem theo khi ri Deganiah. Thnh thong tôi cũng ly ra lau chùi, cho du m đ gi khu súng trong tình trng tt, sn sàng đ x dng. Nhim v ca toán Haganah “nm vùng” chúng tôi là bo v ngôi làng thân yêu Nahalal và đi tiếp cu nhng làng Do Thái khác khi cn thiết.
        Khi tôi ln hơn chút na, Yehuda Mor thành viên trong làng Nahalal t chc mt đi thiếu niên năm người cưỡi nga đi tun quanh làng đ phòng nhng đám quân cướp Rp. Bn thiếu niên chúng tôi được hun luyn cưỡi nga, chiến đu như nhng k binh ngày trước. Tôi được giao cho mt con nga và đt tên cho nó là Tauka như tên con nga trong chuyn ca Jules Verne.
        Người Rp Bedouin El Mazarib và nhng b lc du mc khác thường di chuyn đi ngang qua, cho đàn dê ca h ăn c trên nhng cánh đng ca làng. Nhim v ca đi tun tiu chúng tôi là đui h đi nơi khác. Bn du mc này thường sng bng trm cp và x dng ba bãi đt đai ca người khác.
        Mt đêm trong tháng Mười Hai năm 1932, mt qu bom ném vào nhà Yosef Ya’akobi mt người dân trong làng Nahalal giết chết đa con trai lên tám ca ông ta. Ngày hôm sau, Ya’akobi cũng chết vì vết thương. V mưu sát này làm căng thng mi liên h gia chúng tôi vi người láng ging Rp. Nhng v mưu sát tương t cũng xy ra trong các làng đnh cư Do Thái khác. Chính quyn Anh bt gi mt s người Rp dính líu ti nhng v mưu sát k trên nhưng vn không ngăn được người Rp quá khích.
        Nhng tay sát nhân Rp nm trong nhóm quá khích bí mt Bearded Sheikhs, sau này đi thành Kassamiya, ly tên ca người sáng lp Sheikh Az El Din El Kassam. Ngôi làng Rp ln Zippori gn Nazareth là nơi đu não ca t chc khng b.
        Thi gian hc ca tôi trong trường Nông Nghip Wizo chm dt, nhưng vn còn lưu luyến. Judith là cái nam châm thu hút tôi, nàng có cp mt xanh tuyt đp, ln tui hơn và cũng cao hơn tôi. Trong nhng ngày l Sabbath, chúng tôi thường đi thăm vườn ươm cây Kfar Hahoresh trên nhng dy đi Nazareth, sau đó bui ti đi bên nhau qua nhng rung bp.
        Đi sng trong làng Nahalal làm vic nhiu tiếng đng h ngoài cánh đng rt cc nhc. Nhng lúc cha tôi đi din đng Lao Đng (Labor Party) đi công du, m tôi bn rn vi công vic làm cho t báo ln nht trong nước, mt mình tôi phi gánh vác mi công vic.
        Mt trong nhng cô gái đến làng Nahalal vào mùa thu năm 1934 là Ruth Schwartz. Cô ta đến t Jerusalem đ theo hc trường nông nghip Nahalal. Nàng kém tôi hai tui. Cha nàng là Zvi và m là Rachel, c hai ông bà đu xut thân t trường trung hc ni tiếng Herzliya, nơi đào to nhng chính khách cho c nước. Nhưng cô con gái Ruth là mt thành viên ca phong trào thanh thiếu niên Lao Đng nên theo hc ngành nông nghip Nahalal.
        Tôi và Ruth gp nhau thường xuyên. Tôi mun trau di kh năng Anh ng t Ruth vì nàng đã được hc hi t bé. Dn dn chúng tôi gn cht ly nhau. Ruth thường đến thăm gia đình tôi, giúp m tôi và kết bn vi hai người em ca tôi.
        Ngày 12 tháng By 1935, chúng tôi thành hôn dưới s chng giám ca ông C Đo làng Nahalal (Rabbi) Zechariah, người Do Thái được sinh ra Yemen. Vi tui hai mươi tôi đã bt đu nếp sng gia đình, người đu tiên trong đám bn tr Nahalal.
        Cp v chng mi cưới chúng tôi vn chưa có d tính nào rõ ràng cho tương lai. Tôi mun làm mt điu gì mi như cha m tôi, nhng người đi trước đã làm được khi vào la tui đôi mươi như tôi. Có l tôi s lp mt nông tri mi trong vùng hoang dã như cánh đng ly Huleh phiá bc bin Galilee. Nhưng tôi vn mong có cơ hi được hc hi thêm, phi trau di thêm Anh Ng. Trong s quà cưới có hai vé đi du lch Anh Quc, hy vng tôi s được ghi danh theo hc bc đi hc Anh.
        Ruth yêu thích London, nàng đã sng đó 5 năm khi cha m nàng theo hc ti viên đi hc London. Đến London, Ruth tìm được vic làm dy tiếng Hebrew, tôi mong tìm được công vic bán thi gian đ tiếp tc vic hc, nhưng kh năng Anh ng gây tr ngi ln cho tôi. Cuc đi không tri hoa như tôi đã mong mun, bc thư ca cha tôi như trách móc sao tôi li chn cuc sng nhàn h trong khi công vic đng áng ca gia đình rt cn có tôi nhà.
        Đang phân vân, thêm hai biến c quan trng xy ra làm hai v chng vi vã khăn gói tr v quê hương. Th nht, người Rp bo đng ni lên Palestine trong tháng Năm 1936. hai tháng trước đó Avraham Galutman b giết chết. Ông ta là chuyên viên v loi hoa Lan, đã dy tôi v cách chiết cây. Người Rp t chc tn công nhiu làng đnh cư Do Thái khp mi nơi trong vùng Palestine, thêm nhiu người Do Thái là nn nhân. Ch đng ca tôi là quê hương.
        Biến c th hai, là nhóm tr bn tôi Nahalal quyết đnh tách ra đi tìm mt nông tri riêng. H hăng hái d đnh đi lên vùng sát biên gii lp làng chiến đu va cy cy va cm súng chiến đu. Ban điu hành làng Nahalal đng ý ct cho h 100 mu đt trong khu vc đi Shimron đ lp nông tri mi. V chng tôi quyết đnh theo nhóm người tr này.
        Chúng tôi bt đu vi mười by hi viên, tt c đu có gc r t Nahalal. Sau đó có thêm nhóm người tr t phong trào thanh thiếu niên lao đng di cư t Ba Lan, L Ma Ni v Do Thái. Cui cùng thêm my cô gái tt nghip trường nông nghip Wizo Nahalal. Tôi và Ruth được chia mt căn nhà nh, tôi ly g đóng bàn ghế, đ đc đ dùng trong nhà. Ruth được trao trách nhim trông nom đàn cu, còn tôi được trao nhim v canh phòng ban đêm.
        Đến tháng Mười Mt năm 1938, nhóm Shimron di chuyn lên Hanita, sát biên gii vi Li Băng. Nhng người trong nhóm t ban đu đã di chuyn đi các làng đnh cư khác gn hết, được thay thế bng lp người tr mi. V chng tôi quay tr v Nahalal sinh sng và xây mt căn nhà nh khác cho riêng chúng tôi.
        Người Rp quá khích khuy đng vùng Palestine t tháng Năm 1936 cho đến tháng Năm 1939. Người Ăng Lê phi đưa thêm quân đi qua và yêu cu người Do Thái cng tác. H tìm người Do Thái biết rành r khu vc và biết nói tiếng Rp đ thành lp mt đơn v cnh sát đc bit. Tôi được mi cng tác và tr thành mt Ghaffir ca đơn v này.
        Giy b nhim ca S Cnh Sát Palestine gi đến cho tôi Shimron vào tháng Ba năm 1937. Lúc đó tôi đã hai mươi hai, lương tháng là 8 đng bng Palestine (Pounds). Nhim v ca tôi làm hướng đo cho nhng toán quân đi Ăng Lê đóng Afula, trung tâm vùng thung lũng Jezreel, khi h đi tun dc theo ng dn du ca Công Ty Du Ha Iraq (Iraq Petroleum Company – IPC). ng dn du này chy ngang qua thung lũng đến hi cng Haifa. Toán tun tiu bao vùng trách nhim mt đon ng dn du nm gia Tiberias bên b bin Galilee và Ein Dor. Khu vc này rt có li thế cho bn phá hoi, đường xe chy không được và có nhiu làng Rp.
        Tôi được cp phát quân phc, súng đn và sng trong tri binh Ăng Lê. Mi tun tôi được ngh phép mt ngày v thăm nhà Shimron. Cp ch huy người Ăng Lê cho rng h đã làm tròn bn phn khi h có mt đi tun. Người Rp biết rõ điu này, h s phá ng dn du, trước hoc sau khi toán tun tiu đi qua. Sau tám tháng làm vic vi người Anh, tôi nhn thc được rng vic x dng quân chính quy, đi tun theo mt l trình, mt gi git nht đnh không có hiu qu. Quân du kích khng b rt rành đi hình, đi vt tránh né toán tun tiu d dàng. Mun tiêu dit bn này phi tn công bt ng căn c ca chúng hoc tn công lúc chúng đang di chuyn.
        Đơn v Cnh Sát Đc Bit phát trin bao gm gn hết các làng chiến đu và hơn 1300 hi viên Haganah. Sau khi hết thi gian làm vic Afula, tôi quay tr v phc v nơi làng cũ Shimron và được thăng cp Trung Sĩ làm trưởng toán ch huy sáu nhân viên và mt xe tun tiu. Chúng tôi đi tun ban ngày, t chc phc kích ban đêm trên nhng l trình dn đến các làng Rp và Do Thái.
        Đến tháng Mười Hai năm 1937, Haganah gi tôi theo hc khóa đào to Trung Đi Trưởng và được biết Yitzhak Sadeh mt trong nhng sĩ quan thâm niên trong Haganah làm hun luyn viên. Tôi hc hi rt nhiu kinh nghim nơi ông ta. Tiếp theo tôi được người Anh gi đi hc khóa hun luyn dành cho các Trung Sĩ trong mt tri lính Ăng Lê. Điu này tôi hc hi thêm v cách làm vic, t chc trong quân đi Anh.     
        Ngn la Rp li bùng lên vào mùa thu năm 1937, khi y Ban Peer đưa ra đ ngh chia đt vùng Palestine. Mt phn đt cho người Do Thái, mt phn cho sc dân Rp và mt phn dưới s thng tr ca người Ăng Lê. Các quc gia trong khi Rp chng li bn d tho này, mi thù đi vi người Do Thái và chính quyn người Anh gia tăng.
        Năm 1938, tôi làm hun luyn viên Haganah trong làng Nahalal và các làng lân cn. Ngoài ra còn đm nhm thêm vic vic hun luyn lãnh đo ch huy trong mt căn c Haganah. Ngoài phn hun luyn x dng vũ khí, tôi viết quyn cm nang “K Thut Tác Chiến”, nhn mnh vic quen biết đi thế, x dng phương pháp tn công thích ng. Quyn cm nang này nm trên bàn Ya’akov Dori, lúc đó là ch huy trưởng phân khu phiá Bc và tôi được khen ngi.
        Đu năm 1938, s bo đng ca người Rp lên ti cc đim, người Do Thái đã mua khu đt Hanita và quyết đnh đưa người lên sm đ gi đt. Làng chiến đu Hanita ngay biên gii Li Băng s ngăn chn đường xâm nhp quân cướp Rp vào đt Do Thái. Vn đ là người Do Thái có gi được “c đim” Hanita hay không vì b các làng Rp bao quanh và không có mt làng Do Thái nào gn đó đến tiếp cu khi b tn công.
        Haganah đnh ngày 21 tháng Ba năm 1938 s m cuc hành quân lên Hanita đ xây dng làng chiến đu. H gom được 400 quân gm 100 ghaffir t các làng chiến đu trong vùng Jezreel, Galilee, và các nơi khác trong Palestine. Đ gi bí mt cho cuc hành quân tránh cp mt dò xét ca người Rp và người Anh, các chiến sĩ Haganah (trong thi gian này h là thường dân) tp hp trong mt làng chiến đu nm gn b bin. Yitzhak Sadeh được ch đnh ch huy đoàn quân này và Ya’akov Dori s là người ch huy làng đnh cư khi người Do Thái đã chiếm đóng Hanita.
        Ngày 21 tháng Ba, chúng tôi di chuyn ra khi tuyến xut phát trước rng đông, đi lên hướng bc đến Hanita. Chúng tôi phi b xe c li leo lên nhng dc đá. Toán đi đu phi cht cây, dn đường cho nhng toán theo sau mang theo nhng kin hàng nng n, dng c đ thiết lp tuyến phòng th Hanita. Ngay trên đnh đi chúng tôi dng nên đài quan sát sau đó là hai lp hàng rào phòng th đ tm đóng quân đêm. Mi người đu phi làm vic tn lc trước khi mt tri ln, s rng quân Rp s tn công ngay đêm đu tiên. Tuy nhiên quá nhiu công vic nên không kp hoàn tt tuyến phòng th trong ngày.
        Qu nhiên đch tn công quy ri vào lúc na đêm, khai ha t hai ngn đi lân cn nhưng không dám tràn lên đi. Hai bên bn qua li khong hơn mt tiếng đng h ri quân Rp rút lui. Phiá Do Thái có hai người chết vài người khác b thương.
        Đoàn quân Do Thái tiếp tc đi lên Hanita trong nhng ngày kế tiếp. Qua ngày th tư, trong khi h đang làm đường tiếp vn, đch li tn công quy ri. Người Do Thái xông ra đui theo nhưng quân du kích Rp đã nhanh chóng biến mt vào nhng ngn đi xung quanh.
        Lc lượng dưới quyn Sadeh phi li bo v Hanita trong khi đoàn quân xây dng h thng phòng th ngôi làng chiến đu mi. Vì làng này nm gia lòng quân thù nên cn có h thng phòng th kiên c. Đ xúc tiến công vic, tôi được lnh dùng xe “Thiết giáp ni hóa” là nhng xe vn ti được gn thêm lơp v st chng đn hai bên, đưa lên Hanita thêm mt s người t làng Nahariah nơi b bin, tr giúp công vic xây dng. Sau khi hoàn thành làng chiến đu Hanita, đơn v đc nhim Haganah gi tán, mi người được tr v làng cũ.
        Tôi v li Shimron, mt bui ti vài tun sau đó, mt nhân viên Haganah đưa đến mt người khách l. Tên ông ta là Orde Wingate, mt đi úy trong quân đi Anh. Tôi đã nghe nói v huyn thoi ca người quân nhân này khi ông ta đến Palestine năm 1936, gia lúc người Rp đang bo đng. Tôi được biết ông ta là chuyên gia v “Hành Quân Ngoi L – Bit Kích” đ đương đu vi nhng toán quân khng b, phá hoi Rp. Đi úy Wingate khác vi các viên sĩ quan Ăng Lê khác, ông ta bênh vc ch nghiã Zionist và thường thuyết phc cp ch huy làm vic vi Haganah.
        Wingate là mt người đàn ông tm thước, gy, gương mt cng rn bước vào vi mt quyn kinh thánh trên tay, bên hông là mt khu súng lc. Ông ta mi tt c nhân viên Haganah vào nói chuyn và thuyết ging v “Hành Quân Ngoi L”. V t chc phc kích, Wingate tri tm bn đ ra, ch tay vào đim đt phc kích làm mi người ngc nhiên. T trước, Haganah đã t nhng đim phc kích trên đường dn đến các làng chiến đu Do Thái đ ngăn chn quân thù. Đim phc kích Wingate va chm nm ngay bên cnh mt làng Rp. Ti sao không đánh … ngay ti sào huyt quân thù?
        Tôi rt thích thú, khâm phc quan nim hành quân “Bit Kích” ca đi úy Wingate. Quan nim tác chiến này được Yitzhak Sadeh đem ra áp dng. Chúng tôi t chc nhng toán bit kích len li sâu vào lòng đch, trong vùng đi núi Galilee, nhng cánh rng hoang vu Judea gn nơi Chúa Jesus sinh ra Bethlehem. Chúng tôi gây nhiu tn tht cho đám khng b Rp. Chúng nên biết rng, đi vi Haganah, chúng không có đt dung thân.

3. VÀO TÙ
        Làng chiến đu Hanita đã cng c xong, v chng tôi đến thăm sau đó tr v ngôi làng xưa Nahalal. Chúng tôi thuê mt căn nhà nh hai phòng ng, phòng khách và miếng vườn nh trng rau c. Cuc sng gia đình coi như đã n đnh, đến tháng Hai năm 1939, chúng tôi sinh đa con gái đu lòng Yael.
        Trong tháng Năm, chính quyn người Anh ban hành lut l mi cho vùng đt cai tr Palestine. Lut mi này có nh hưởng nng n đi vi người Do Thái, gii hn s người di dân Do Thái, gn như h cm luôn và Người Do Thái không được mua thêm đt đai trong vùng Palestine. Điu lut này làm cho ngun ánh sáng hy vng lp quc ca Do Thái tr nên yếu t, m đi. Nó cũng ct đt si dây quan h gia Haganah và chính quyn người Anh. Mt ln na, đo quân bí mt Haganah lui vào bóng ti.
        Vào gia tháng Tám năm 1939, Haganah t chc hun luyn khóa Trung Đi Trưởng và tôi được ch đnh làm hun luyn viên. Đ bo mt, lp hun luyn này được t chc gn nơi làng Yavniel trong vùng phiá nam Galilee. Trn Đ Nh Thế Chiến đã bùng n, người Do Thái phi gp rút t chc vn đ phòng v. Chương trình hun luyn được êm xuôi trong by tun l đu.
        Tiếng chuông báo đng reo vang ngày 3 tháng Mười, khi va tp hp đ hc phn lý thuyết. Chúng tôi không đ thì gi phân tán nên lp hc c ra v “t nhiên” bng cách đi đ tài chiến thut qua k thut chy đua đường trường. Hai sĩ quan an ninh người Anh vén tm bt bước vào trong lu. H đng nghe mt lúc ri b đi lc soát nhng căn lu khác. Chng may, h tìm thy vài khu súng trường, lp biên bn, ly khu cung ri ra v làm báo cáo. Người chi trách nhim v khóa hun luyn báo cáo v b ch huy Haganah và được lnh di chuyn “lp hc” ngay tc khc đến khu vc Ein Hashofet, mt làng chiến đu nm bên ngoài hướng tây thung lũng Jezreel.
        Chúng tôi chia làm hai nhóm, Yigal Allon mt trong nhng hun luyn viên ch huy mt toán nh đem theo vũ khí đi b ngang qua chân đi Tabor (Mount Tabor) đến Ein Hashofet êm thm. V ch huy khóa hun luyn dn dt nhóm đông 43 người theo hướng khác, ct ngang nhng ngn đi v hướng tây nam, băng qua khu vc đông người Rp Wadi El Bira lúc ban đêm, sáng hôm sau s đến Jezreel. Tôi cùng vi Mordechai Sukenik làm hướng đo viên trong nhóm này.
        Chng may, vì toán đông người, lnh knh nên chm gi khi hành. Ngoài ra phi thâu hi s vũ khí (lúc đó rt quý báu đi vi người Do Thái) chôn du đ thc tp. Đến 2 gi chiu chúng tôi mi bt đu di chuyn ra khi khu vc hun luyn đã b l. L trình tht gian nan khó đi, chúng tôi đi sut đêm, trèo qua nhng vách núi. Đến rng đông sáng hôm sau mi đến gn khu vc người Rp Wadi El Bira. Tôi cùng vi Sukenik đi trước đoàn người, ngi xung ngh mt ch đoàn người.
        Bt ng, mt toán tun tiu biên phòng xut hin, khám xét nhưng hai chúng tôi tr li êm xuôi nên h b đi. Vài phút sau, do mt người Rp thông báo, h li xut hin, đi thng đến nhóm người đang di chuyn phiá sau bt tt c. Đi biên phòng báo đng cho đơn v lính Anh đóng gn đó đem quân xa ti, tch thâu vũ khí ri ch tt c thng vào nhà tù Acre. Trên xe, tôi viết vào mt mnh giy nh ch dp nhn tin cho v con “B bt, nhưng an tâm”. Bên ngoài viết đi ch ca v tôi, ct mnh giy vào mt hòn đá khi gp người quen ném hòn đá xung đt.
        Trong tù chúng tôi được ăn đim tâm Rp, olive và Pitta, loi bánh mì “mp” ca người Rp và được tiếp xúc vi lut sư bin h Haifa. Mi người đu tin rng trước sau gì người Ăng Lê cũng phi tr t do cho chúng tôi, h đã tha biết rng vũ khí ca chúng tôi là đ t v, bo v xóm làng chng li s uy hiếp ca người Rp. Người Anh cũng cho phép chúng tôi được thân nhân thăm viếng, và tiếp tế đ ăn Do Thái gi đến t Haifa.
        Phòng Điu Tra Ti Phm Anh buc ti chúng tôi tàng tr vũ khí không giy phép và s b truy t trước tòa án quân s. Phiên tòa x chúng tôi ngày 25 tháng Mười trong mt tri lính Ăng Lê gn nhà tù Acre. Công t viên là mt viên Thiếu Tá người Anh, lut sư bin h gm ba người trong đó có cha v tôi Zvi Schwartz. Ba sĩ quan Ăng Lê khác đóng vai thm phán. Tt c chúng tôi b buc ti tàng tr vũ khí, riêng Avshalom Tau thêm tôi cha súng vào toán tun tiu khi h đến bt gi chúng tôi.
        Phiên tòa kéo dài ba ngày, đến ngày 30 tháng Mười, lúc 10 gi sáng, chúng tôi được đưa tr li tòa đ nghe bn án. Tt c chúng tôi đu b buc ti án tù 10 năm, riêng Avshalom Tau b kết án tù chung thân. Đến cui tháng Mười Mt, bn án xác đnh rõ ràng là có ti tuy nhiên gim xung còn 5 năm tù. Chúng tôi tuyt thc phn đi màn kch “tòa tung”, cách đi x ca người Anh, được Haganah bên ngoài ri truyn đơn tiếp tay. Kết qu, ban ch huy nhà tù phi đưa nhóm chúng tôi qua khu khác “đ hơn” chút đnh.
        Dov Hos, mt viên chc cao cp trong Phòng Chính Tr “Cơ Quan – Agency” Do Thái  và trong t chc bí mt Haganah đến thăm viếng chúng tôi, báo tin hy vng nhóm chúng tôi s được di chuyn đến tri tm gi Mazra cách nhà tù Acre vài dm v phiá bc. Nơi đó “d th” hơn nhiu và gia đình được phép thăm viếng d dàng.
        Chúng tôi được “người nhà” thông báo cho biết v trn Đ Nh Thế Chiến bên Âu châu, s tàn sát tp th người Do Thái Đc, Ba Lan, Hungary. Toàn là nhng tin kinh hoàng, các “tù mi” cũng báo cho biết có nhiu hi viên Haganah mi b bt đưa đến nhà tù Acre, cũng y khuôn ti tàng tr vũ khí bt hp phát. Rõ ràng người Anh mun “thanh toán” Haganah mc du h dư biết đó là t chc phòng v ca người Do Thái ch không phi đo quân ni lon chng li h. K thù chính ca người Do Thái vn là sc dân Rp.
        Trong s tù nhân Do Thái mi đến, có mt nhóm 34 người “Quá khích, cc đoan, đc công” Irgun. H b bt vi đy đ súng đn và c cht n na. Cũng như Haganah, c hai đu là t chc bí mt, lo cho quc gia, dân tc tuy hai quan nim khác nhau. Đi vi Irgun, ăn miếng tr miếng, “Mt đi mt, răng đi răng” là câu châm ngôn đu môi ca h.
        Chúng tôi được đua qua tri tm giam Mazra vào cui tháng Hai năm 1940, sau khi đã nhà tù Acre được năm tháng, và nhiu ln gii lãnh đo Do Thái thương lượng. Nhng người dân làng chiến đu Ginnosar và nhóm Irgun cũng được đưa đi cùng vi chúng tôi. Tri tm giam này cũng giam gi tù chính tr Rp, được cnh sát Ăng Lê và Rp canh gác. So vi nhà tù Acre, nơi đây đ hơn nhiu, chúng tôi ng trong lu, ăn ung đy đ, được đi làm trong tri thí nghim nông nghip, và được thăm nuôi thường xuyên.
        Mt trong nhng người đến thăm viếng chúng tôi đu đn là Dov Hos. Ông ta xng đáng là cp ch huy Haganah, cho chúng tôi biết chuyn gì đang xy ra trên thế gii và vn tiếp tc không ngng thương lượng vi người Anh đ chúng tôi được t do.
        Đến mùa xuân, chúng tôi mng tun l Passover. Người Do Thái ăn mng s t do. Mt xe vn ti ch đến cho chúng tôi đ ăn, rượu vang, bánh trái và Matzah, mt loi bánh mì đc bit ăn trong dp l đ nhc li chuyến di cư Exodus ca tr con Do Thái ra khi vòng nô l bên Ai Cp. Avraham Harzfeld, mt trong nhng nông gia đu tiên v Palestine, làm ch l truyn thng Seder, đêm đu tiên cho tun l Passover. Chúng tôi cùng nhau đc li chuyn gii phóng dân tc ra khi vòng nô l. Avraham cùng chúng tôi ca hát, nhy múa, mt ngày l tuyt ho trong thi gian tù ti ca chúng tôi.
        Trong tun l Passover, chúng tôi được nhiu người thăm viếng. Eliyahu Golomb ch huy trưởng Haganah đến thăm chúng tôi báo tin, đang có kế hoch thúc đy chính quyn Anh thành lp mt đơn v chiến đu Do Thái nm trong quân đi Anh. Trong đu năm 1940, Âu châu chìm trong bin la, quân đi Anh đang lâm vào thế kt, quân đi Quc Xã (Nazis) chiếm hết quc gia này đến quc gia khác. Hy vng vi kế hoch này chúng tôi s được t do sm hơn như trong bn án.
        Cc din thế gii thay đi, nước Pháp đã rơi vào tay người Đc, người Anh phi rút lui tr v phòng th đt nước. Vn không được tin gì mi v s phn bn tôi, trong khi nhàm chán tôi t trau di thêm Anh ng đc truyn ngn ca O. Henry và nhng v kch lng danh ca đi văn hào Shakespeare. Gn hết Âu châu đã nm trong tay quân đi Quc Xã, chiến tranh đang lan rng đến vùng đt Palestine và chúng tôi vn nm trong tù.
        Mt năm trôi qua, đến tháng Mười Hai chúng tôi chào đón l Hanukkah trong bun thm. Hanukkah là ngày l ca ánh sáng. Người Maccabees trước đây đã chiến đu ly li kinh thành Jerusalem t tay người Seleucids, dành đc lp cho Do Thái trong thế k th hai trước Thiên Chúa. Chúng tôi thp nhng ngn nến trên cây đèn Hanukkah đ ghi nh bc tin nhân đã làm tinh khiết đn th Jerusalem (Jerusalem Temple). Năm ngoái chúng tôi đã thp nến Hanukkah trong nhà tù Acre, năm nay vn chưa được t do. Thêm mt tin bun ln, Dov Hos cp ch huy Haganah, người vn thường đến thăm chúng tôi, t nn vì xe c trên đường v nhà sau chuyến thăm viếng tri tm giam Mazra.
        Qua tháng Giêng 1941, nhiu tin đn đến tai chúng tôi. Các nhà lãnh đo Do Thái trong t chc Cc Đoan (Zionist) đã thuyết phc được London đ cho người Do Thái được t do trên mnh đt Palestine. Người Do Thái bên Âu châu đang b quân đi Đc, k thù hiên thi ca người Anh đang giết hi hàng triu người. Đ tăng thêm áp lc, chúng tôi hp mt quyết đnh s tuyt thc phn đi chính quyn người Anh vào ngày 1 tháng Ba.
        Vào ngày 16 tháng Hai năm 1941, chúng tôi được thông báo s được tr t do sáng hôm sau. Va hy vng, va hoài nghi lòng tt ca người Anh, c đêm tôi không chp mt được. Sáng sm ngày hôm sau, chúng tôi được trao tr li b qun áo cũ và được lnh thu gn hành trang. Cánh cng tri giam Mazra m ra cho chúng tôi đi qua, b li đng sau lưng nhà tù.

4. RA CHIN TRƯỜNG
        Nhà tù Acre ch cách làng Nahalal 20 dm, v đến nông tri ca cha, tôi phi bt tay ngay vào công vic đng áng vì trong thi gian b cm tù, các em tôi lo không xu. Khi vic nhà đã tm yên, tôi nhn làm thêm nhng công vic khác trong làng như xây nhà, đào mương dn nước. Nhng lúc rnh ri, tôi chơi đùa vi con gái Yael, làm nhim v canh gác bui ti. Tôi được th bu không khí t do, nhưng thi gian sng bên gia đình Nahalal không được lâu. Trong vùng sa mc phiá tây, phe Trc (Axis) dưới quyn danh tướng Rommel đã m đt tn công th hai sut tháng Ba và Tư đến gn biên gii Ai Cp. Nơi hướng bc, chính quyn bo h người Pháp Syria, Li Băng theo lnh ca chính ph Vichy làm vic vi Đc Quc Xã tn công vùng phiá bc Palestine, phi hp vi quân ca Rommel. Trước tình thế mi, người Ăng Lê đng ý cho thành lp các đơn v tình nguyn người Do Thái trong quân đi Anh.
        Haganah có hai nhim v, th nht vn phi bo v các làng chiến đu Do Thái chng li người Rp và tr lc cho quân đi Anh trong các hành quân đc bit. Yitzhak Sadeh mt nhân vt cao cp trong hàng ngũ Haganah được trao cho nhim v ch huy đơn v Haganah tân lp này, Yigal Allon và tôi được ch đnh làm đi đi trưởng. Công vic đu tiên ca chúng tôi là tuyn m quân tình nguyn trong vùng thung lũng Jezreel và Galilee.   
        Đu tháng Năm, Yitzhak Sadeh gi tôi cùng vi Zvi Spector đến hp, ra lnh cho tôi t chc hun luyn quân s cho đơn v tân lp nhưng vn chưa cho biết nhim v hành quân. Ba tháng “ngh hè” bên mái m gia đình k như chm dt, tôi phi tr v vi nhim v Haganah.
        Ít lâu sau, chúng tôi được cho biết nhim v, phi hp vi lc lượng Đng Minh tn công Syria đp tân mũi tn công t phương bc. Đơn v Haganah đã quen thuc đi thế nơi hướng bc Palestine nên được trao trách nhim m đường cho quân Đng Minh theo sau.
        Đơn v tôi không phi đi chung trong hành quân hn hp Anh-Do Thái, nhn lnh hành quân đc bit, phá nhà máy lc du ca Syria nơi hi cng Tripoli, nơi cung cp xăng du cho máy bay Đc đang x dng các căn c trên đt Syria. Mt đơn v gm hai mưoi ba quân tình nguyn do Zvi Spector  lãnh đo, ri hi cng Haifa đêm 18 tháng Năm trên chiếc tu Hi Sư (Sea Lion), đem theo ba tu đ b nh. Cùng đi vi h là Thiếu Tá Anthony Palmer thuc Lc Lượng Đc Bit Ăng Lê. Trong nhóm 23 quân tình nguyn Do Thái có my người cùng b tù vi tôi trong nhà tù Acre. Trn đánh bit kích tht bi, h không đến được Tripoli và cũng không tr v. Chuyn gì thc s xy ra cho toán bit kích Do Thái cùng chiếc tu đnh mnh Hi Sư đến nay vn chưa rõ. Trước đó không quân Anh đã th bom nhà máy lc du nên Syria đã tăng cường quân đi bo v, khi quân bit kích t bin vào đến b đã b ha lc ca đch tiêu dit. Cũng có th chiếc tu Hi Sư b không quân Đc đánh chìm ngoài bin khơi.
        Tôi vn còn nh ngi trên nóc tòa nhà cao nht trong hi cng Haifa, dùng ng nhòm nhìn v phiá trước quan sát, đi chiếc tu Hi Sư tr toán bit kích tr v. Đã hai ngày qua, chiếc tu vn bit tăm, người nào trong chúng tôi cũng bun bã cho s mt mát.
        Vài ngày sau khi toán bit kích mt tích, tôi được gi lên trình din, nhn lnh hành quân cho đơn v. Đơn v cp trung đi do tôi ch huy s nm trong thành phn xung kích Úc Đi Li, đi tiên phong cho quân đi Đng Minh. Nhim v chính cho đơn v xung kích Do Thái là trinh sát, đánh du v trí cũng như sc mnh ca các đơn v đch. Đêm trước ngày quân Đng Minh tn công, đơn v tôi s đi trước băng qua biên gii tiến ti gn làng Iskenderum trên đt Li Băng, tn công và gi my chiếc cu trên con đường chính đi th đô Beirut.
        Tôi gi mt công đin đến làng chiến đu Hanita nm ngay biên gii Li Băng. Tôi s x dng Hanita làm căn c xut phát. Bc công đin dn dò ban ch huy làng chun b đón nhn 30 quân  Haganah. Tiếp theo, tôi đi lên sát ln ranh biên gii đ quan sát đi hình, đi vt cùng vi s canh phòng ca người Li Băng. Sau đó tôi lái xe đi khp các làng chiến đu Do Thái trong vùng thung lũng Jezreel tìm các quân nhân Haganah có trong danh sách, cho h biết v nhim v và yêu cu h đến làng Hanita trình din. Tôi làm vic sut đêm và đến ti hôm sau, đã có đ 30 khuôn mt trình din.
        Điu quan trng là chúng tôi phi hoàn thành s mng, gây thêm s tin tưởng nơi người Anh, h s m rng ca cho dân tc Do Thái chiến đu chng k thù chung Hitler. Thc s cho đến năm 1944, người Anh mi cho phép thành lp cp l đoàn người Do Thái. Tr li vn đ, nhn lãnh nhim v trao phó, quân đi Anh ch cung cp cho chúng tôi 9 khu súng lc đ loi, đn cũng không đ, chúng tôi phi x dng nhng khu “súng lu” ca riêng Haganah đ đi hành quân. Người Anh cũng không cung cp bn đ cho chúng tôi.
        Yosef Fein, cha ca v tư lnh Không Quân tương lai Mottie Hod đến “cu b” chúng tôi. Ông ta là thành viên trong làng chiến đu Deganiah, đã tng sng nơi làng Metula sát biên gii và quen biết nhiu người Rp trong vùng. Yosef Fein tìm được my người Rp tin cn được, quen biết ngõ ngách trong khu vc làm hướng đo cho đơn v chúng tôi. Tôi chia đơn v ra làm nhiu toán, mi toán có mt người Rp dn đường.
        Trong thi gian ch đi cuc hành quân, mi bui chiu chúng tôi đi dò thám tìm nhng con đường mòn mà xe c ch quân có th x dng được, đánh du nhng đon đường phi phá chướng ngi vt. Khi bình minh ló dng, chúng tôi quay tr v căn c Hanita bàn tho, sau đó tôi ghi chép li chi tiết tng khu vc, tng đon đường.
        Cuc hành quân qua Syria d đnh vào ti th By ngày 7 tháng Sáu. Trước đó mt ngày tôi phi v b ch huy Haganah Haifa nhân tin tôi ghé Nahalal đón Ruth, nàng mun đi lên căn c hành quân tin phương Hanita đi tôi v. Ti Nahalal, tôi gp Zalman Mart đem theo luôn. Zalman Mart cũng là mt sĩ quan Haganah, đeo lon Trung Sĩ trong lc lượng cnh sát Anh. Người Anh không biết Zalman có liên h đến Haganah. Tôi mi Zalman gia nhp đơn v, chàng ta nhn li đi theo.
        Xong vic, chúng tôi lái xe lên hướng bc đi Hanita, đến Nahariah mt liên lc viên Haganah gia Haganah và người Anh chn xe li báo cho tôi biết, người Anh đã son ra mt l trình mi và yêu cu thám thính l trình này vào bui ti. Không còn cách nào hơn, tôi b Ruth li nơi làng Nahariah, cùng Zalman quay v Haifa đón người hướng đo Yitzhak the Druze ri thng lên biên gii. Ti biên gii bn tôi gp mt người tài xế lái xe ch bánh mì, tôi dn anh ta ch bn tôi ngay ti biên gii, nếu sáng hôm sau bn tôi không tr li, đến làng Hanita nói vi h c tiếp tc cuc hành quân như đã d đnh không cn phi có tôi.
        Đi đến xế chiu, Yitzhak the Druze, Zalman và tôi xâm nhp vào đt Syria do thám. Thc không bõ công, chúng tôi đi qua nhng cánh đng trng cây thuc lá, có đường mòn đ rng cho xe c di chuyn mà không cn phi dn dp. Tôi cũng đ ý nghe ngóng s canh phòng ca đch. Đến gn sáng chúng tôi quay tr li Hanita sau khi đánh thc anh tài xế.
        Tôi lp tc báo cáo v b ch huy Haganah Haifa. Yitzhak Sadeh lng nghe ri căn dn tôi phi phi hp cht ch vi cp ch huy đơn v Úc Đi Li. Đơn v Úc đến Hanita vào bui chiu hôm th By. H là nhng quân nhân tr vui tinh, rt thân thin. Tôi cùng vi hai sĩ quan ca h hp bàn v phương thc đánh chiếm chiếc cu Iskenderum, kim soát khu vc, tìm và ct dây đin cht n đch gài dưới cu đ phá trì hoãn s tn công ca quân Đng Minh vào Syria và Li Băng. Sau đó t chc phòng th bo v chiếc cu ch quân bn đến.
        Người Úc rt gii v hành quân bit kích, nhim v này ch cn 5 chiến sĩ Haganah, 10 người Úc, tt c có 3 sĩ quan và người hướng đo Rp Rashid Taher. Người Úc đem theo mt đi liên, mt tiu liên còn li súng trường. Chúng tôi ch có mt tiu liên Thompson, hai súng trường và súng lc, thêm được my qu lu đn.
        Ya’akov Dori, người s là v Tng Tham Mưu Trưởng đu tiên ca quân đi Do Thái lúc đó làm tham mưu trưởng Haganah cùng vi Yitzhak Sadeh đến thăm Hanita và dùng cơm vi chúng tôi trước khi lên đường. C hai không nhc đến chuyn xy ra cho toán bit kích cùng con tu Hi Sư trước nay, ch dn dò cn thn, nhn mnh s mng phi thành công đ m rng s liên h, làm vic vi người Anh.
        Đơn v bit kích chúng tôi phát xut đúng 9 gi 30 ti. Tri sáng trăng, d dàng cho chúng tôi quan sát và cũng d b đch phát giác. Chúng tôi đi vòng qua rng núi đ đến mc tiêu t hướng bt ng. Sau bn tiếng đng h trèo núi, chúng tôi đến mt sườn đi sát mc tiêu. Tt c ngi ngh mt, dùng ng nhòm quan sát ngôi làng Iskenderum và hai chiếc cu gn b bin. Dưới ánh sáng trăng, vn vt xut hin m m trong ng kính, chúng tôi không trông thy binh sĩ Pháp gác cu, tuy nhiên vn phi d trù có s hin din ca h.    
        Chúng tôi chia làm hai toán tn công hai chiếc cu và toán do tôi ch huy âm thm di chuyn đến v trí tn công chiếc cu nơi phiá bc. Gn đến chiếc cu, chúng tôi ngng li điu nghiên k càng mc tiêu ln chót. Ba người bò lên trước, Rashid dn đu, tôi, ri ti mt sĩ quan Úc tên là Kyffin. Lên đến nơi chúng tôi biết rng đch không canh gác và không gn mìn đ phá, điu này đúng cho c hai chiếc cu.
        Chúng tôi vui mng, sau c tun l đi dò thám và leo núi mt mi, nhim v coi như đã hoàn tt mt phn. Phn còn li là bo v hai chiếc cu cho đến khi quân Đng Minh đến vào khong 4 gi sáng. Lúc đó mi khong 2 gi sáng, chúng tôi thiết lp tuyến phòng th, phân tán nhân s ra nm dưới b rung ri thay phiên nhau ng vì ai cũng mt mi.
        Tôi thc gic khi tri đã sáng, mt tri đã nhô lên cao. Có tiếng súng n t xa, tôi nhìn xung quanh cm thy có điu gì không n. Theo như d trù, quân Đng Minh đã đến t lâu, vn chưa thy tăm hơi. Nm bo v hai chiếc cu dưới thung lũng, đch có th tn công chúng tôi d dàng t nhng ngn đi xung quanh bn xung.
        Người Rp hướng đo Rashid cho tôi biết có mt đn cnh sát gn đó cách khong mt dm do vài nhân viên cnh sát Syria đn trú. Tôi bàn vi cp ch huy người Úc, nên tn công đn cnh sát này trước khi h tn công mình và ông ta đng ý. Chúng tôi ch đ li mt người li gác cu, còn tt c di chuyn đến đn cnh sát. Khi đến gn, chúng tôi mi nhìn rõ, trong đn ngoài cnh sát Syria, còn có thêm binh lính người Pháp. Mi người vi vã chui vào trong mt vườn cam đi din vi đn cnh sát, mt ngôi nhà hai tng xây bng đá chc chn.
        Mt người lính Pháp đã trông thy chúng tôi, n súng ri binh sĩ pháp tràn ra cng bn vào trong vườn cam. Rashid cũng chng t là mt người can đm, mt quân nhân chuyên nghip, bn gc mt lính Pháp đang di chuyn sau nhng gc cây v phiá chúng tôi. Vườn cam có b rào thp bng đá bo v chúng tôi, tuy nhiên vn b súng đi liên bn ra t trong đn đàn áp. S đn chúng tôi đem theo vơi đi nếu còn bn qua li vi đch mà không được tiếp tế. Không l nm chi chết, ch còn cách tn công vào bên trong đn cnh sát.
        Tôi yêu cu mi người bn che cho Mart cùng vi tôi chy lên ra khi vườn cam, nhy xung rãnh bên này con đường đi din vi s cnh sát. Tôi ném mt qu lu đn nhm vào ca s nhưng không rơi vào bên trong, phát n ngoài. Tiếng n ln làm khu đi liên khng li vài giây đ đ tôi chy băng qua bên kia đường ném qu lu đn th hai vào trong ca s. Qu lu đn n tung làm khu đi liên đt bên trong im lng, các đng đi ra khi vườn cam xung phong vào đn cnh sát. Trn chiến kết thúc, quân Pháp đu hàng.
        Qu lu đn giết x th nhưng khu đi liên không b hư hi, chúng tôi đem khu súng này lên trên nóc đ phòng người Pháp đưa quân đến tiếp vin. Chúng tôi vui sướng tch thâu s súng đn ca Pháp trong đó có khu súng ci. Vũ khí đi vi Haganah lúc đó rt cn thiết.
        Chúng tôi được biết, ch lc quân người Pháp đã di chuyn ra biên gii Palestine đ ngăn chn quân Đng Minh, h ri quân làm nhiu nút chn trên nhng xa l chính. Cũng vì vy mũi tiến quân ca phe ta b chm li. Trong khi ch đi quân Đng Minh đến, chúng tôi t chc phòng th trong đn cnh sát. Tôi leo lên nóc nhà, th khu đi liên.
        Quân tiếp vin Pháp bt đu kéo ti bao vây đn cnh sát, tôi khai ha khu đi liên và đch bn tr li d di. Tôi đưa ng nhòm lên quan sát tìm k đã bn mình. Chưa kp nhìn rõ, mt viên đn trúng vào ng nhòm, v mt ng kính và mt mnh kim khí nm sâu trong mt tôi, ngoài ra tôi còn b thương nơi bàn tay. Mart leo lên băng con mt và bàn tay b thương cho tôi, dìu xung tng dưới, đt nm trên sàn nhà, sau đó chàng ta phi leo lên nóc nhà đ thay tôi th khu đi liên.
        Nh khu đi liên và khu súng ci tác x xung quanh, nên chúng tôi cm c được khong hơn mt tiếng đng h, cho đến khi đơn v tin phương Úc Đi Li băng qua được các nút chn đến đn cnh sát. Quân đi Pháp b chy, tôi cùng hai binh sĩ Úc b thương được đưa lên mt xe nhà binh Pháp b li, xuôi v hướng nam. Mart và Rashid đi theo tôi. Trên đường v, chiếc xe chy rt chm, phi tránh cho đoàn xe chuyn quân Đng Minh lên phiá bc vào lãnh th Syria. Xe ti thương ch tôi đến làng chiến đu Rosh Hanikra sát biên gìi, nơi đt trm cu thương tin tuyến. Ti đây v bác sĩ người Anh ra lnh đưa tôi đến bnh vin trong hi cng Haifa đ cha tr.
        Trong bnh viên, v y sĩ tháo miếng băng mt ra, xem xét vết thương cho tôi. Tôi lo lng hi ông ta v tình trng ca mình, ông ta tr li “Hai điu chc chn, anh mt mt con mt và s không chết. Tôi còn phi xem k, coi có ming nào đi sâu vào não ca anh không.”

5. BÌNH PHC
        Sau khi xut vin, v chng tôi dn đến Jerusalem sng vi cha m Ruth, đ tôi đi tái khám mt được d dàng. Tôi c gng tìm mt vic làm đ đ đn cho gia đình, khi tôi b thong, Ruth đang mang bu đa con th hai ca chúng tôi. May mn thay, tng dưới có Reuven Shiloah cư ng, ông ta làm trưởng phòng Dch V Đc Bit (Special Services) trong b Chính Tr, cơ quan Jo Thái. Cơ quan ti cao lo cho tt c người Do Thái Palestine. Reuven Shiloah ng ý mi tôi làm vic vi ông ta. Điu này làm tôi lên tinh thn, mình vn còn kh năng làm vic và gia đình tôi đang trong tình trng túng qun.
        Phòng Dch V Đc Bit lúc đó đang lo vn đ tr lc vi quân đi Đng Minh trong trường hp Đc xâm lăng Palestine. S đe da có v rt thc, quân đi Đc thành công trong mt trn phiá đông và đo quân dưới quyn Tướng Rommel đang chiến thng trong vùng sa mc phiá tây. Mt kế hoch được d trù là vic gi đi nhng tin tình báo t Palestine đến quân đi Đng Minh. Lúc đó ngành Tình Báo Anh trong vùng Trung Đông làm vic vi Haganah do s đe da ca người Đc. Người Anh đ ngh vi Shiloah thiết lp mt “đường dây ngm” ly tin tình báo quân s v đch quân và gi đến b ch huy. Người Anh trang b k thut. Nhim v t chc, thiết lp, điu khin “đường dây” được trao cho tôi và tôi đã trình by chi tiết v kế hoch trong tháng Tám năm 1941.
        D án này lp mt trm trung ương trong Jerusalem, nhng trm ph Haifa, Tel Aviv, Hadera (gia hai trm kia) và nơi làng chiến đu Maoz Chaim trong thung lũng Bet She’an phiá nam thung lũng Jordan. Trông coi nhng trm hay t này có t trưởng, nhân viên truyn tin và toán an ninh bo v trm.
        Người Anh chp thn cho d án và trong tháng Chín m khóa hun luyn cho hai mươi nhân viên truyn tin. Ph trách khóa hun luyn này là mt sĩ quan Haganah Rehoboam Amir mà sau này s nhy dù xung sau phòng tuyến Đc bên Âu châu. Nhân viên truyn tin được hun luyn v cách đánh, gi công đin, mt mã và bo trì máy truyn tin. Tôi thường đi thăm các trm, ban ch th cho các t trưởng, dn dò kế hoch an ninh trường hp khn cp.
        Người Anh tài tr tt c chi phí cho kế hoch này, máy móc, chi phí, lương bng cho nhân viên. Tôi được tr lương tháng 20 bnh Anh, thêm 5 bng tin thuê căn nhà chung cư nơi đt trm trung ương. Tên đt cho kế hoch này là PS, Palestine Scheme, nhưng thường được gi là “Đường day Moshe Dayan”. Chương trình này đt dưới quyn ch huy trc tiếp ca người Anh, nhưng vn liên h mt thiết vi Haganah và nhân viên đu là Haganah. Viên sĩ quan Ăng Lê ch huy là Đi Tá Reid thuc B Ch Huy Tình Báo Trung Đông. Người sĩ quan liên lc là Hooper thường xuyên làm vic vi tôi. Hooper được sinh đ, nuôi dưỡng Ai Cp và nói tiếng Rp sành sõi.
        Vết thươngca tôi đã lành, tôi đi li thường xuyên, ghé trm này trm kia, thăm các t làm vic, ra ch th. Tôi thích thành ph Jerusalem. Thành ph mi phát trin West Jerusalem và khu ngoi ô làm tôi thích thú, ngc nhiên. Nhưng trong Thành Ph (Old City), chn linh thiêng ca tôn giáo cùng vi nhng sp bán hàng luôn luôn lôi cun tôi.
        Trong nhim v, chúng tôi phi phát trin, m rng màng lưới hot đng, thâu nhn, hun luyn thêm nhng “chuyên viên” v người Rp cũng như người Đc. Chúng tôi đi tìm nhng người Do Thái có ging nói, nếp sng cũng như cách x s như người Rp hay người Đc. Trong s nhng người đu tiên “nm vùng” nơi hu phương đch có bn nhân viên truyn tin. Mt người là Rehoboam Amir, ngưới khác là Peretz Rosenberg, ly mt cô v trong làng chiến đu Nahalal và là mt trong nhng hun luyn viên ca Haganah. Rosenberg nhy dù xung Nam Tư (Yugoslavia) trong tháng Năm 1943. Mt nhóm tình nguyn khác được gi đi hun luyn Cairo, mt na trong nhóm này là quân Palmach, đơn v xung kích “chính quy” ca Haganah.
        Nhng người tình nguyn nhy dù xung vùng Đc chiếm đóng, s phi hp vi kháng chiến quân, cu người Do Thái đi trn và phi công Đng Minh b bn rơi bên Âu châu. Nhiu người hoàn thành s mng tr v bình an. Nhiu người khác b bt và b x t. Trong s này có Hannah Szenes, mt thi sĩ n tr tui nhy dù xung Nam Tư, cô ta b bt khi băng qua biến gii xâm nhp vào Hungary. Người ni tiếng khác là Enzo Sereni, mt người có trình đ trí thc cao, sinh trưởng trong mt gia đình Do Thái bên Ýv quê hương Palestine sáng lp ra làng chiến đu Givat Brenner nơi hướng nam Tel Aviv. B quân Quc Xã (Nazis) bt được, chuyn t tri t thn này qua tri khác khi quân đi Đc trit thoái trong năm 1944. Brenner v bn trong tri Dachau tháng Mười Mt năm đó.
        Trong mùa hè 1943, đơn v Palmach đm nhim chuyn th dù bit kích xung vùng Đc chiếm đóng và gài người “nm vùng”. Nhưng sau đó, quân đi Đc b đy lui trong vùng Trung Đông nên chương trình Palestine Scheme “Đường dây Dayan” không cn thiết na và b ct ngân khon hot đng. Đến cui tháng Tám năm 1942, tôi tr v làng cũ Nahalal.
        Trước khi quay v Nahalal, tôi đnh “quá giang” xe đi Baghdad. Được biết có mt đoàn xe bus Do Thái được người Anh thuê đ đưa mt tiu đoàn quân n Đ đi Baghdad thay thế cho mt tiu đoàn quân Anh. Tôi đến nói chuyn vi mt người tài xế và anh ta đng ý cho tôi đi theo. Khi cp ch huy trong Haganah biết chuyn này, h nh tôi đem ba vali cha vũ khí, súng tuỳ thân cho t “nm vùng” trong Baghdad.
        Quân đi Anh đang có mt ti Iraq vì lúc đó có đo chánh, chính quyn thân Anh b chính quyn thân Đc thay thế. Chính quyn mi dưới s lãnh đo caRashid Ali tuyên chiến vi người Ăng Lê vào tháng Năm 1941. Người Anh phn ng nhanh chóng, đưa quân t n Đ qua Basra, và mt đo quân Anh khác t Palestine đi Baghdad. Vài tun l sau, quân đo chánh b đp tan. Nhưng trước đó, người Rp xách đng tn công khu vc Do Thái Baghdad. Trong hai ngày 1, 2 tháng Sáu, h giết khong 400 người Do Thái, đt nhà, cướp ca. bt c nơi đâu, dưới bt c chế đ nào, người Do Thái phi đ phòng, t v. Haganah lãnh nhim v này, t chc nhng t “nm vùng” trong Baghdad bo v người Do Thái và tìm cách đưa tng đoàn người hi hương bí mt v Palestine.
        Đoàn xe bus ch tiu đoàn n Đ đi trong sa mc ba ngày mi đến tri đóng quân ca quân đi Anh cách th đô Baghdad ca Iraq khong 20 dm. Đoàn xe bus ca Do Thái nên không dám vào Baghdad, ch cho quân đi Anh bàn giao xong ch h quay tr v Palestine. Không ng có chuyn này, tôi phi tiếp tc thi hành s mng, ln ra khi tri lính Anh tìm cách đi tiếp đến Baghdad.
        Tôi đến khách sn Umayyad đ gp nhân viên Haganah, đó chính là Enzo Sereni. Trong b qun áo dơ dáy, tôi không th đi vào khách sn bèn nh mt nhân viên đng m ca bên ngoài cho khách, lên phòng báo cho Enzo xung gp tôi. Enzo xung ri đưa thng tôi lên phòng tm ra ri ly b qun áo khác mc vào. Sau đó Enzo đưa tôi đi vòng thành ph Baghdad cho biết, đi tri xâm xm ti mi dn tôi đi vào khu người Do Thái.
        Chúng tôi đi thăm vin bo tàng, Enzo có kiến thc rt rng ct nghiã v xut x thanh kiếm c xưa trong vùng bình nguyên Mesopotami và nhng điêu khc, trm tr ca Vua Babylon Hammurabi trong thế k 18 trước Công Nguyên. Chúng tôi gp g nhng người năng hot đng trong cng đng Do Thái và mong mun tr v c hương Palestine. H nh tôi “đem lu” v Palestine hai thanh niên tr va trn thoát bn Quc Xã Đc Ba Lan, đến Iran ri Baghdad.
        Tôi phi quay tr li tri lính Anh ngay ti hôm đó đ thâu hi ba chiếc vali đng vũ khí mà tôi đã ct du khi đoàn xe bus đến căn c. Nhân tin tôi “mượn” luôn hai b quân phc lính Ăng Lê đ cho hai thanh niên tr đến t Ba Lan mc gi lính Anh.
        Trên đường v tôi kiếm được mt xe bus mà người tài xế là người làng Petach Tikvah, nơi ngoi ô Tel Aviv. Anh ta là con ca Avraham Shapiro, mt người “bo v” ni tiếng trong thi gian người Do Thái mi di cư v Palestine. Chúng tôi may mn, trên đường v không gp chuyn gì rc ri. Tôi đưa hai thanh niên Ba Lan gc Do Thái đến du trong làng chiến đu Maoz Chaim giao cho người v ca Uri Brenner trông nom ri tr v làng cũ Nahalal.
        Tr v sng vi v con trong hai năm, chúng tôi phi tm nhà ca cha m tôi. Tôi ra sc làm vic đ dành tin mua mt nông tri mi cho v con. Trong năm 1944, chúng tôi đã có đ tin đ mua mt nông tri, nhưng trong thi gian thương lượng, “Ông Trùm” Haganah Eliyahu Golomb khn cp mi tôi đến Tel Aviv nhn nhim v mi.
        Gia đình tôi sng Tel Aviv được mt năm, nhim v ca tôi liên quan đến ngành tình báo. Trong trn Đ Nh Thế Chiến, Haganah là lc lượng phòng v bí mt chính yếu ca người Do Thái Palestine. Haganah “cng tác” vi quân đi Anh đ chng k thù chung Đc Quc Xã, phi ngăn cn hành đng khng b ca hai nhóm quá kích Do Thái là Irgun Zvai Le’ummi và Lehi (nhóm Stern). Hai nhóm này khng b tr thù người Rp và người Anh, mi khi có người Do Thái b sát hi. Cu Th Tướng đi diu hâu Menachem Begin đã tng làm th lãnh nhóm quá khích Irgun. Khi ông ta lên nm quyn th tướng, khi Rp “kêu tri không thu”, ông ta đưa danh tướng Erik Sharon, mt huyn thoi trong quân đi lên làm Tng Trưởng Quc Phòng và kết qu quân đi Do Thái đưa quân qua xâm lăng Li Băng tiêu dit t chc Tháng Chín Đen ca Arafat người Palestine trong nhng năm 1980.
        Haganah tìm cách thuyết phc hai nhóm quá khích. Tôi có nhiu cuc nói chuyn rt hng thú vi các lãnh t ca h. Tôi hiu nhng gì thúc đy h, khâm phc lòng can đm, s hy sinh ca h. Tôi đã được tiếp chuyn vi “Ông Trùm” Irgun, Menachem Begin. Tuy nhiên mc du nói rt nhiu, rt lâu, cùng chung ngôn ng, t quc, trong ánh mt nhng người quá kích này tôi vn là người ca Haganah… vn có điu gì ngăn cách. Lãnh t người Do Thái Palestine lúc đó là Ben Gurion (Th Tướng đu tiên ca Do Thái và phi trường quc tế th đô Tel Aviv được đt tên ông ta) cương quyết chng li đường li khng b. Ông ta đã vch rõ nhim v cho Haganah, lùng kiếm nhng tay sát nhân Rp tr thù ch không được giết oan dân lành Rp.
        Mt năm sau, khi tr v Nahalal, tôi không đưa v con v căn nhà cha m tôi đã dng lên mà v nông tri ca gia đình tôi. Mi đu ch có nhng hàng cây chanh, không có gia súc. Chúng tôi mua my con bò và xây mt chung gà ln. Tôi vn yêu thích công vic đng áng nng n t lúc rng đông cho khi mt tri bt đu ln. Tôi trng rau c, cà chua trong mùa hè, trng bp ci Nht Bn mùa thu. Ngoài trng gà, tôi nuôi thêm gà tây đ ăn tht. Thc s mà nói, trong nhà ch có mình tôi biết ngh làm ry. Các em tôi đã gia nhp quân đi Anh, Zorik phc v trong l đoàn Do Thái (Jewish brigade), đã Ý và B. Cô em gái Aviva làm y tá, sau đó lái xe quân đi Ai Cp.
        Trong năm 1945, đa con th ba Assaf (Assi) được sinh ra Nahalal. Tôi dành tt c thì gi cho v con và cho nông tri ca chúng tôi. Ln đu tiên tôi phi xa nhà mt hai ngày vào cui năm 1946. Ln đó cũng đánh du ngày tôi tham gia vic chính tr. Tôi gia nhp đi hi đng Lao Đng (Mapai) và được c làm quan sát viên. Đường li lãnh t Ben Gurion là đc lp trái vi Chaim Weizmann đi theo, nm trong khi Liên Hip Anh. Trn thế chiến đã kết thúc, quân đi Quc Xã đã b đánh bi, không còn lý do nào đ cng tác vi người Anh. H cm người Do Thái di cư v c hương và ngăn cn các làng đnh cư Do Thái phát trin.
        Khi kỳ đi hi đng chm dt, v tôi thúc dc tôi đến mt bnh vin Paris đ gii phu. Bác sĩ s gn thêm xương vào trong mt tôi đ có th gi con mt gi. Tôi cũng c gng vt b miếng da che con mt bên trái đi. Tôi ch mong được bình thường như mi người, khó hiu được tâm trng ca tôi khi ra đám đông, nhiu người nhìn tôi như dò xét. Tôi mun được đi do ngoài ph, ngi trong tim ăn, đi xem ciné mà không ai đ ý.
        Cuc gii phu tht bi, cơ th tôi không nhn miếng xương nhân to làm tôi lên cơn st phi nm bnh vin c tháng tri. Được my bà Sơ chăm sóc và v tôi cùng em gái nàng Reuma bên cnh giường. Sau đó c ba chúng tôi bay v li Palestine.
        Chế đ thuc đi ca người Anh sp chm dt và chúng tôi phi dành n lc xây dng quân đi, đ phòng s tn công ca các quc gia láng ging Rp. Ya’akov Dori, người  được Ben Gurion tn phong làm ch huy trưởng Haganah quc gia gi đin thoi cho tôi và mt ln na tôi là mt sĩ quan Haganah, được giao cho nhim v tình báo đi vi người láng ging Rp.
        Ngày 29 tháng Mười Mt năm 1947, bn tin v Gii Pháp Chia Đt cu Liên Hip Quc đếân Palestine lúc đó tôi đang Nahalal. Lúc đó bui ti. Tôi đánh thc các con đang ng dy, bng bế, dt các con tôi ra căn nhà hi đ cùng vi tt c dân làng ăn mng, ca hát.
        Quyết đnh ca Liên Hip Quc công nhn s hi sinh ca quc gia Do Thái là mt biến c lch s. Con đường dn đến s thành công bng gii pháp chính tr do Ben Gurion dn dt đóng vai trò quan trng. Ngoài s vui mng, bên trong còn có mt nim cm xúc mãnh lit ca mt người Do Thái. Qu vy, cũng như nhng người khác, tôi cm thy t trong xương ty chiến thng ca ch nghiã Juda (Judaism). Sau hai ngàn năm lưu đy đã vượt qua biết bao th thách, đo đy, c hiếp, chà đp, tàn sát đ thế h con em chúng tôi tr v sng an lành trên mt mnh đt t do đc lp. Chúng tôi ca hát, nhy múa sut đêm vì quá sung sướng. Chúng tôi mun gi tm lòng ca chúng tôi đến tt c nhng quc gia đã b phiếu thun, biu quyết cho phép thành lp nước Do Thái.
        Nhng quc gia Rp t chi, không chp nhn gii pháp ca Liên Hip Quc và tuyên b s tuyên chiến vi Do Thái. Người Rp Palestine không ch đi lâu, được các nước láng ging ym tr phát đng nhng trn tn công, hy vng s làm vô hiu hóa gii pháp ca Liên Hip Quc. Trong vòng hơn năm tháng sau đó, mnh đt nh bé chia cho người Do Thái rúng đng bi các cuc bo đng. Người Rp tn công các làng Do Thái khp nơi, và xe c trên nhng con đường ni lin các làng chiến đu, chuyn xy ra hàng ngày. Trong khi đó, người Anh tuyên b s chm dt bo h ngày 15 tháng Năm, t ra th ơ trong vic bo v trt t trong vùng Palestine.
        Hu qu làm nhiu quc gia b phiếu thun phi nghĩ li. Áp lc quc tế đè nng trên đôi vai ca gii lãnh đo Do Thái, không nên tuyên b đc lp. Các nước trên thế gii s rng quc gia Do Thái s b “xóa s” khi mi được sinh ra. Các nhà lãnh đo Do Thái vn cương quyết, biết rng s phi chiến đu và phi thng trn. Ngược li, s không hoàn thành gic mơ Zionist, không có đc lp, không có chuyn di cư, và không có đt sng.


No comments:

Post a Comment