Monday, October 16, 2023

Moshe Dayan - PHẦN IIB. GIAI ĐOẠN ĐỘC LẬP (1948 – 1952)


PHN IIB. GIAI ĐON ĐC LP (1948 – 1952)

9. NGƯỜI BN, K THÙ
        Năm ngày sau khi đánh ti sa mc Negev, hôm 23 tháng By tôi được đ c làm ch huy trưởng Jerusalem. Mt nhóm quân nhân đi din tiu đoàn 89 Bit Đng Quân do Dov Granek, mt cu đng viên trong đng quá khích Lehi làm trưởng toán lên gp th tướng Ben Gurion. H nêu lên s quan trng ca tôi trong tiu đoàn và đe da s b đơn v đi theo tôi vào Jerusalem. V th tướng đt câu hi, ti sao các quân nhân Bit Đng Quân li tin tưởng nơi tôi như vy, k c nhng người cu đng viên Lehi. H tr li rng, tôi luôn luôn sng chết vi an hem, luôn luôn có mt nơi tuyến đu ch huy đơn v. Kết thúc bui nói chuyn, Ben Gurion cho biết, Jerusalem cn nhng cp ch huy như tôi, thành ph c xưa này quan trng hơn nhng nơi khác.
        Trước khi tôi đm nhn chc v mi trong Jerusalem, hai hip đnh đã được v ch huy trưởng tin nhim, Đi Tá David Shaltiel đi din chính ph Do Thái ký nhn. Mt bn là “Hip đnh Mount Scopus” mi ký hai tun l trước ngày 7 tháng By. Trong bn hip đnh này, Đi Scopus (Mount Scopus) s là khu vc phi quân s dưới s giám sát ca Liên Hip Quc. Hip đnh th hai vưà mi ký kết, người đi din chính ph Jordan ký tên trong bn hip đnh này là ch huy trưởng quân đi Rp Jerusalem, Trung Tá Abdulla El Tel. Hip đnh này v s đình chiến và thiết lp khu vc không có người ngay ln ranh gii gia hai phe Do Thái, Rp.
        Trong vòng năm tháng kế tiếp cho đến khi chiến tranh chm dt ngày 7 tháng Giêng năm 1949, chúng tôi ch được phép hành quân gii hn hai ln, c hai ln đu tht bi. Mt trong nhng nguyên nhân do kh năng tác chiến ca l đoàn Etzioni, nhiu quân nhân trong l đoàn là di dân mi v đến Do Thái, chưa rành ngôn ng, khí hu, đi dư vùng Palestine. L đoàn nm gi phòng tuyến bo v thành ph Jerusalem trong mt thi gian lâu dài, đơn v b phân tán ra các tin đn, thường xuyên b quân Lê Dương Rp quy phá, bn ta. Phòng tuyến ca l đoàn Etzion bo v các làng đnh cư Do Thái nm gia Jerusalem và Hebron b xp đ, khu vc người Do Thái trong Thành Ph C (Old City) bên trong Jerusalem đu hàng.
        Khi tôi đm nhn chc v ch huy trưởng Jerusalem, vic đu tiên tôi đi thanh tra phòng tuyến xung quanh thành ph, thăm viếng các tin đn. Các tin đn này ni lin vi nhau bng h thng giao thông hào, gia nhng tường đá c, lên xung quanh co. Bên trong tin đn, ánh sáng l m lt qua l châu mai. Các binh sĩ l đoàn Etzioni đã phi chiến đu trong hoàn cnh ngt nghèo, trong mùa đông giá but, không đ ăn, qun áo m, nên không th đ li cho h được.
        Tôi đi thăm binh sĩ rt thường xuyên nơi phòng tuyến, nói chuyn vi sĩ quan, binh sĩ, k cho h nghe kinh nghim chiến đu đ gây nim tin tưởng, t tin. Tinh thn chiến đu ca l đoàn lên cao nhưng kh năng tác chiến vn chưa có, tôi phi ra lnh cho sĩ quan hun luyn binh sĩ, xin thêm vũ khí và sĩ quan b xung cho đơn v. Đường ranh gii phân chia Do Thái, Jordan vn không thay đi, Thành Ph C (Old City) vn nm trong tay người Rp. Người Do Thái vn còn gi Đi Scopus nhưng nm trong vùng đt Rp chiếm đóng và b ct đt vi phn còn li ca người Do Thái trong Jerusalem. Con đường t Jerusalem đi Ramat Rahel b súng ca đch t Zur Bahar áp đo. Jerusalem đi ra bin bng mt hành lang cht hp, thành ph này cũng là tâm đim cho mi vn đ: quân s, chính tr và người Do Thái.
        Tôi đến Jerusalem vi lnh b nhim quân s do kh năng chiến đu ca tôi. Nhưng nhng điu tôi làm đu liên quan đến chính tr, xếp đt nhng bui gp g vi các cp ch huy người Rp trong Jerusalem và Quc Vương Abdulla ca Jordan.
        Lúc đu tôi không cho vic thương lượng đi vi người Rp là quan trng, chú trng đến các hot đng quân s. Tôi nhìn vn đ qua h thng đn bót, chiến hào và gii pháp là x dng vũ lc tn công. Nhưng bn hip đnh gia hai sc dân đã kết thúc chiến tranh, s tranh chp đã đưa lên bàn hi ngh, và kéo theo tôi vào bên trong. Nhng công vic liên quan ti chính tr này làm tôi phi liên lc vi th tướng Ben Gurion thường xuyên. Tôi đã biết ông ta trước nay nhưng bây gi mi biết rõ uy tín ca ông ta đi vi bn bè, cách làm vic, gii quyết vn đ. Ông ta là mt v lãnh t thông minh, gii lãnh đo và có tm nhìn xa rng.
        Nhn nhim v mi Jerusalem, tôi đem theo gia đình và được trong mt căn nhà xây bng đá ln, đp nm đi din vi phòng tuyến Jordan nơi bc tường bao quanh Thành Ph C. Người Jordan thnh thong bn súng đi liên, đi bác 6 pound làm bc tường phiá đông căn nhà đy vết đn. Chúng tôi sng bên căn phòng hướng tây, mi ln b pháo kích c gia đình vn có thì gi chy xung hm.    
        Khi tiếng súng bt đi, thêm nhiu người dn vào. Gia đình Tng Trưởng Tài Chánh Eliezer Kaplan tng trên, vài sĩ quan, sinh viên dn ti ngay phòng bên cnh làm cho căn nhà đá ln thêm vui.
        Ruth (v Moshe Dayan) đi làm cho Cơ Quan Do Thái lo vic xây dng nhà ca, dy ngh th công trong nhng ngôi làng dành cho người mi v Do Thái đnh cư. Nàng thường đi thăm h, khuyến khích công nghip, đem vt liu cung cpï và tìm th trường tiêu th cho nhng sn phm ca h. Nhà tôi đi làm c ngày, công vic trong nhà đã có Simcha trông nom, mt thành viên mi trong gia đình chúng tôi. Bà ta là goá ph lưá tui năm mươi, thuc vào mt công đng Do Thái c xưa Kurdistan (phiá bc Iraq). Simcha không được đi hc nhưng sáng trí, hin hu, các con tôi rt thích và thương mến bà ta.
        Cuc sng trong thành ph thay đi nhiu không như nơi làng Nahalal. Các con tôi không được chy tung tăng trên cánh đng hay chơi vi my con chim, con bò ca chúng. Tôi thì bù đu trong các bui hp, bàn cãi, nhng ba tic tùng v.v…
        Duy có mt điu không thay đi, tôi vn tiếp tc đi thăm binh sĩ nơi phòng tuyến. Điu này cũng như mơ ước ca tôi, tránh xa công vic văn phòng, đi ra ngoài. Khi có th ra ngoài văn phòng vài gi đng h, tôi thường đi lên mt cao đim chiến thut Miss Carey, tên ca mt ph n qun lý phòng ung trà trong thi gian người Anh bo h. Sau đó lái xe lên đnh Castel thăm tin đn chế ng con đường đi Tel Aviv. Tôi leo lên nhng vng gác hi thăm binh sĩ, nhìn qua bên kia ln ranh gii quan sát lính Lê Dương rp, h cũng có nhng vng gác, đôi bên ch cách chng vài thước. Kết thúc mt ngày làm vic, trước khi đi ng, cũng như nhng bc cha m khác, tôi đi qua phòng các con xem chúng đã ng chưa. Đi sng tht là bình an, tôi ước mong nơi tin tuyến cũng được an lành.
        Ngày 10 tháng Tám, Qun Công Folke Bernadotte, người đi din Liên Hip Quc đến thăm. Ông ta dường như mun gii quyết “Vn Đ Palestine” theo ý kiến cá nhân ca ông ta. Điu này trái vi quyết đnh ca Liên Hip Quc ban hành trong tháng Mười Mt năm 1947.  Mt trong nhng điu ông ta đưa ra, trao cho người Rp thành ph Jerusalem. Điu này chc chn s làm cho chiến tranh d di thêm.
        Bernadotte gp Bác Sĩ Dov Yosef, ch tch y Ban Khn Cp Jerusalem trong thi gian thành ph b người Rp bao vây, bây gi tr thành b máy hành chánh qun tr Jerusalem. Cùng vi Dov Yosef có Yitzhak Ben Zvi, người s tr nên v th tướng th hai và Daniel Auster, th trưởng đu tiên ca Jerusalem. Cuc gp g được xếp đt trong s quán B, và khi Bernadotte đến, mt nhóm người tr thanh niên nam n đang ngi trên mt xe Jeep trước s quán căng ra mt biu ng “Stockholm là ca ông, Jerusalem là ca chúng tôi” ký tên “Chiến sĩ chiến đu cho T Do ca Do Thái”, danh xưng đy đ ca nhóm quá khích Lehi. Tôi biết được chuyn này khi bác sĩ Dov Yosef gi đin thoi yêu cu tôi gii tán đám biu tình này. Tôi đi đến nơi, nói chuyn vi đám người tr và h ra v.
        Khong hơn mt tháng sau, hôm th Sáu ngày 17 tháng Chín, Bernadotte tr li Jerusalem. Trước khi gp bác sĩ Dov Yosef, ông ta đến dinh Thng Đc mà người Anh đã bàn giao li cho cơ quan Hng Thp T. Ông ta đnh x dng dinh th này làm tr s cho y Ban Kim Soát Đình Chiến. Sau đó ông ta cùng đoàn tùy tùng đi đến nhà bác sĩ Yosef trên ba chiếc xe ca Liên Hip Quc. Khong gia đường, đoàn xe b mt xe Jeep chn li, ba người trên xe mc quân phc không phù hiu nhy ra khi xe, chy li bn chết Bernadotte cùng vi viên sĩ quan người Pháp, tham mưu trưởng ca ông ta, Đi Tá André Pierre Serot đang ngi bên cnh, ri chiếc xe Jeep biến mt. Cuc mưu sát t chc rt hoàn ho, chiếc xe Jeep tìm li được là ca Liên Hip Quc b đánh cp trước đó.
        My tên khng b tìm không ra. Truyn đơn ri trong nhng s quán ngoi quc có ch ký “Mt Trn T Quc – Homwland Front” nhn trách nhim cho v ám sát k trên. S nghi ng đ ti cho nhóm quá khích Lehi nhưng lãnh t ca h chi b dư lun. Qua nhng biến c xy ra, chính ph Do Thái quyết đnh xúc tiến vic gii gii t chc bí mt. Qua ngày hôm sau, quân đi Do Thái bao vây “căn c” Lehi trong Jerusalem, tước khí gii ca 40 đng viên mà không có chuyn đáng tiếc xy ra.
        Trước đó, nhóm Lehi hot đng bit lp công khai trong Jerusalem. Có trường hp h phi hp vi nhng toán quân nh Haganah làm vic và c hai đu thân mt. Nhóm Irgun ln hơn và h cũng đã mun hi nhp vào quân đi Do Thái. Như trong trường hp tiu đoàn 89 Bit Đng Quân, đi đi dưới quyn Dov Granek gm toàn quân tình nguyn Lehi, Dov và tôi có si dây liên h mt thiết, trong tình bn và s tương kính ln nhau. V ám sát Bernadotte tôi vn không biết được th phm cho đến nay. Sau v gii gii nhóm Lehi, tôi tr nên ch huy trưởng tt c các đơn v quân đi Do Thái trong Jerusalem.
        Chuyn chính tr bng nhiên kéo tôi vào nhng cuc tiếp xúc thương lượng nơi đi phương vi người Jordan. Tiếp theo là nhhng bui hp gia Quc Vương Abdulla và đi din người Do Thái, giơí lãnh đo hai bên thương lượng trong bn Hip Đnh v Võ Trang trên đo Rhodes. Tôi phi giám sát vic thi hành bn hip đnh này cùng vi đi din ca bn quc gia Rp đã tham d trn chiến năm 1948: Ai Cp, Jordan, Syria và Li Băng.
        Đường ranh gii phân chia khi chiến tranh kết thúc, ct Jerusalem làm hai. Người Do Thái kim soát phiá tây thêm Đnh Scopus (Mount Scopus) nm v hướng đông trong phn đt người Rp. Thành Ph C (Old City), k c Bc Tường Phiá Tây (The Wailing Wall) trong khu vc Đn Th (Temple) là nơi linh thiêng nht đi vi dân tc Do Thái và khu vc người Do Thái đ nát thuc v Jordan. Khu vc Latrun gia Jerusalem và Tel Aviv cũng b người Jordan chiếm đóng, do đó chúng tôi phi làm con đường đi vòng dài sáu dm. Ngược li, người Do Thái kim soát con đường chính t Jerusalem đi Bethlehem nên người Jordan phi x dng con đường khác.
        Trong khi phòng tuyến Jordan đã tm yên, các mt trn khác vn còn nhng trn giao tranh ác lit. Nơi phiá nam, quân đi Ai Cp đã b đy lùi ra khi Beersheba khong gia tháng Mười. Trong hai ngày cui tháng, quân đi Do Thái đã tn công chp nhoáng quét sch quân du kích Kaukji ra khi vùng Galilee. Trn đánh ln cui cùng trong trn chiến Đc Lp chng li quân Ai Cp kéo dài t tun l cui tháng Mười Hai 1948 qua tun l đu tiên tháng Giêng năm 1949. Quân đi Ai Cp b đy lui ra khi biên gii và quân Do Thái tiếp tc truy kích qua bán đo Sinai.
        Ngày 30 tháng Mười Mt năm 1949, đi din người Do Thái, tôi ký mt hip ước “Tuyt Đi và Chân Thành Ngưng Bn” trong Jerusalem. Phiá bên kia gm có quân đi Jordan và các lc lượng Rp trong Jerusalem. Lãnh đo người Ai Cp và các lc lượng bán quân s là Abdulla El Tel. Đính kèm theo bn hip ước là bn đ đánh du ln ranh gii và khu vc không có người. Bn hip ước cũng đng ý cho phép đoàn xe Do Thái tiếp tế, thay đi nhân lc đi v Đnh Scopus.
        Trong thi gian thương thuyết trước khi ký tên vào bn hip ước, tôi được biết thêm v người trc din phiá bên kia, đó chính là Abdulla El Tel, mt người đàn ông Rp đp trai, cao ráo, có nước da nht. Abdulla El Tell có cái nhìn thng, n cười thân thin, xut thân trong mt gia đình khá gi Irbid mt vùng đi núi Jordan và đã hc xong bc trung hc Ai Cp. Ông ta gia nhp đơn v Lê Dương Rp khi trn Thế Chiến Th Hai bt đu và năm 1942 đã tt nghip khóa Sĩ Quan quân đi Anh trong vùng kênh đào Suez.
        Tôi đã quá chán vai trò “trung gian” ca Liên Hip Quc qua người đi din, Đi Tá Carlson quc tch Hoa Kỳ, ông ta làm cho “vn đ” tr nên khó khăn hơn. Trong mt bui hp, cm thy v Đi Tá nói quá nhiu, tôi quay xang Abdulla El Tel đ ngh qua phòng khác “nói chuyn”, ông ta đng ý ngay và c hai đng dy ra ngoài trước nhng con mt ngc nhiên ca bn người trong mi phe và na tá quan sát viên Liên Hip Quc.
        Trong phòng hp bên cnh, chúng tôi trình by, gii quyết các quan đim khác bit gia hai dân tc. Khi quay tr v phòng hp chính, chúng tôi tuyên b đã gii quyết xong nhng bt đng, làm tt c mi người ngc nhiên. Và còn ngc nhiên hơn khi Abdulla El Tel đã đng ý thiết lp đường dây đin thoi trc tiếp gia hai chúng tôi mà không cn phi qua trung gian Liên Hip Quc.
        Đường day đin thoi t nhà tôi đến El Tel là đường dây duy nht ho tc trong vùng Trung Đông cho đến bây gi, và nó rt hu hiu. Trong trường hp có tiếng súng qua li ti mt nơi nào đó trên đường ranh gii, tôi s gi đin thoi cho El Tel và chuyn xy ra s chm dt ngay. Chúng tôi x dng đin thoi liên lc nhiu ln đ xếp đt các bui gp g, nói chuyn, đôi khi vi Vua Abdulla trong cung đin mùa đông Shunneh.
        Đi Tá El Tel đã thành công, bí mt xếp đt cho chúng tôi gp Vua Abdulla ngay trong trung tâm Jordan và th tù binh Do Thái. Đ đưa tôi đến gp nhà Vua, El Tel đã lái xe đưa tôi đi băng qua đường ranh gii, đi khăn Kafieh mu đ ca lính Lê Dương Rp, vào sâu trong đt Jordan.
        Tôi nêu lên vn đ tù binh chiến tranh sau khi đã đt được nim tin tưởng h tương. Lúc đó, không như ti nhng mt trn khác, thường chúng tôi bt được t 10 đến 100 ln s tù binh Rp. Điu này trái ngược Jordan, chúng tôi bt được khong mt tá tù binh Lê Dương, trong khi đó có 670 tù binh Do Thái b giam gi trong tri tù binh Mafrak. Khong mt na (320) tù binh b bt trong các làng chiến đu khu vc Etzion, 85 người đàn bà phn còn li b bt khu Do Thái trong Thành Ph C, h là nhng người già c, nghiên cu kinh thánh Talmudic (Do Thái giáo), cùng vi v con ca h. Tôi yêu cu Tel tr t do cho h.
        Đi Tá El Tel tr li rng s cu xét vn đ. Câu tr li đến nhanh hơn s ước đoán ca tôi. Tel cho tôi biết, phi làm gp nếu không s gp rc ri. Tt c các tù binh Do Thái được trao tr mt tháng trước khi đi din các nước tham chiến hp trên đo Rhodes. V Đi Tá Lê Dương Rp đt vn đ trên nn tng “Lương Tâm, Nhân Đo”, ông ta trình by vn đ tù binh trước Quc Vương, nếu giam gi tù binh Do Thái trong tay người Rp quá lâu, sinh mng ca h s không được bo đm an toàn.
        Sau khi các tù binh được trao tr v Do Thái, tôi cám ơn El Tel và hi nếu có liên quan vn đ tài chính xin cho chúng tôi được thanh toán. Chính ph Do Thái rt sn sàng bi thường mt khan tin ln đ đem v s tù binh chiến tranh. El Tel mm cười đưa cho tôi mt t giy ghi rõ s chi phí, s tin quá nh không đáng k, đó là tin thuê nhng chuyến xe bus ch tù binh t tri tù Mafrak đi Jerusalem, kèm theo t biên nhn ca hãng xe bus. Tôi cám ơn ông ta vi tt c tm lòng ca tôi.
        Sau khi ri chc v ch huy trưởng các đơn v phòng v Jerusalem, tôi vn tiến thân đu đn trên đường binh nghip, chính tr. Không may cho Đi Tá Abdulla El Tel, đường binh nghip, chính tr ca ông ta chm dt vì bt đng ý kiến vi Vua Abdulla v vn đ đi vi người Anh. El Tel mun tng c h v nước ra khi Jordan, Vua Abdulla không đng ý và cũng không có ý kiến. Trong tháng Sáu năm 1949, El Tel t chc, Vua Abdulla mun gi li thăng chc tuc nhưng ông ta không nhn, b qua Syria. Syria, El Tel gp g chuyên viên đo chính Husni Ez Zaim. Đến ngày 14 tháng Tám năm 1949, chính Zaim b đo chính và b giết chết. El Tel bay qua Ai Cp.
        T đó, tôi được tin v El Tel thêm hai ln na. Ln đu t mt sĩ quan Ai Cp trong mt ba tic London năm 1951. Viên sĩ quan này cho biết El Tel đang ch huy mt tiu đoàn quân du kích chuyên môn quy phá các tri lính Anh nơi kênh đào Suez. Ln th hai qua mt tu sĩ người Hoa Kỳ thăm viếng tôi Jerusalem. V tu sĩ này nói rng El Tel mun gp tôi và ông ta sn sàng xp xếp tuy nhiên bui gp mt không thành.

10. TIP CHUYN VI MT QUC VƯƠNG RP
        Ngay sau khi ký bn hip ước “Ngưng bn chân thành” vi Jordan, tôi được Abdulla El Tel báo cho biết rng ông ta đã được Vua Abdulla trao cho toàn quyn thương thuyết v mi cn đ liên quan ti khu vc Jerusalem, k c Bethlehem, Ramalla và Latrun. El Tel đ ngh trao đi đt đai và ban kim soát liên hp. Th Tướng Ben Gurion cũng mun mt hip ước hòa bình, đy đ và hoàn tt, tuy nhiên ông ta không tin là có th lp mt ban kim soát hn hp Do Thái, Jordan.
        Ngày 29 tháng Mười Mt 1948, El Tel đ ngh Jordan tr li khu ph Do Thái trong Thành Ph C đi ly khu Katamon trong khu ph mi trong Jerusalem. V con đường Latrun gia Jerusalem và Tel Aviv, tr thành vùng đt không người, El Tel đ ngh c hai bên đu được t do đi li. Ben Gurion t chi c hai đ ngh, theo ông ta con đường Latrun là con đường phân chia và không ta không mun b rơi Katamon.
        Trong mt bui hp sau đó, ngày 5 tháng Mười Hai, El Tel đi din Quc Vương đưa ra đ ngh mi. Mt vn là con đường Latrun, Jordan đng ý đ cho đi cnh sát hn hp Do Thái - Jordan kim soát mt đon đường thuc quyn ca Jordan. Đi li, Abdulla yêu cu Do Thái cho phép mt s dân t nn Rp tr v sng nơi làng cũ Lod và Ramla.
        Trong ln gp thũ tướng Ben Gurion ngày 18 tháng Mười Hai năm 1948, ông ta nhn mnh “Mc tiêu chính yếu ca chúng ta là hoà bình, không nên ng quean trong chiến thng”. Ben Gurion nói thêm “Vic di cư đòi hi chm dt chiến tranh. Trong tương lai chúng phi gi mt nn hòa bình và thân thin vi người Rp. Vì vy, tôi mun nói chuyn thng vi Quc Vương Abdulla, mc du tôi vn nghi ng người Anh có đ cho ông ta thiết lp mt nn hòa bình vi chúng ta hay không”
        Mt tun sau, tôi trao cho El Tel mt bn d tho ca th tướng Ben Gurion, nhng điu khon v mt nn hòa bình toàn din đ chun b trước khi hp. Ngày 29 tháng Mười Hai, El Tel đin thoi cho biết, đã gp Quc Vương và được c đi din cho hoàng gia son tho mt  kế hoch hoà bình vi chúng tôi. Trong cuc tiếp xúc vi Do Thái, nhà Vua s ss c v y-sĩ riêng ca ông ta. Khi kế hoch đã được son tho xong, nhà Vua s đưa ra trước ni các đ được ưng thun. Trường hp b ph quyết, ông ta (El Tel) s thay đi thành phn ni các đ nhà Vua nm trn quyn. El Tel đ ngh, nhng bui hp vào bui ti, trong mt dinh th gn “Khu vc không người” ngay ln ranh gii. S thay đi đi đim hp, mi bên mt ln. Bui hp đu tiên vào lúc 6:30 ti trên đt Jordan. El Tel cũng căn dn chúng tôi mc thường phc, đem theo bn đ và nhng văn kin cn thiết.
        Ben Gurion quyết đnh đ c người đi din cho Do Thái nói chuyn “Hoà Bình” là  Reuven Shiloah trong b Ngoi Giao và tôi. Ông ta căn dn chúng tôi như sau, th nht vn tiếp tc đàm phán nếu không thy tiến trin. Càng kéo dài càng tt khi mà chiến tranh vi Ai Cp vn còn đang tiếp din trong vùng sa mc Negev. Hip đnh ngưng bn vi Ai Cp đã hy b, nên tiếp tc gi nn hòa bình vi Jordan. Th hai, không được chp thun cho Jordan xáp nhp phn đt West Bank, nhưng không nên t ý chng đi. Th ba, nht quyết gi đường biên gii dc theo thung lũng Arava phiá đông sa mc Negev như trong thi gian người Anh cai tr, k c khu vc Eilat nơi phiá nam. Th tư, ch nói rng có th nhường cho Jordan gii Gaza và trc l thông thương băng qua đt Do Thái. Th năm, không tha mãn yêu cu ca Jordan quyn kim soát hai làng Ramla và Jaffa, cho phép người Rp tr v Lod nhưng không được vào sa mc Negev (Do Thái chiếm luôn vùng sa mc này).
        Phiên hp đu tiên vi El Tel cùng vi v y sĩ ca vua Abdulla ch qua li chào hi, bt đu t ln th hai chúng tôi mi thc s đi vào vn đ. Chúng tôi hp lúc 7 gi ti ngày 5 tháng Giêng 1949 trong mt dinh th bên cnh cng Mandelbaum. Phiá Do Thái có ba người, Shiloah, viên ph tá ca tôi và tôi. Phiá Jordan ch có mi mình El Tel, v bác sĩ không biết lý do gì không có mt.
        Chúng tôi trao đi “y Nhim thư”. Thư ca chúng tôi viết bng c ng Hebrew, Rp và Ăng Lê, có ch ký ca Th Tướng Ben Gurion và Tng Trưởng Ngoi Giao Moshe Sharett. El Tel đem theo bc thư do chính tay Quc Vương Abdulla viết.
        El Tel đưa ra nhng đim chính trong đ ngh ca Jordan. Nhà Vua mun có mt hành lang trong sa mc Negev đ ni lin vi Ai Cp. Trong Jerusalem, ông ta mun ly trn vn Thành Ph C ngoi tr khu Do Thái. Vua Abdulla mun Katamon, khu thuc đi ca Đc và khu ngoi ô Talpiot ca người Do Thái trong Jerusalem. Ngoài ra đòi thêm làng Ramat Rahel. Đi li, h s nhường cho Do Thái khu vc Lifta và vùng ngoi ô Romema mà thc s đã nm trong tay người Do Thái.
        Chúng tôi v báo cáo li cho th tướng Ben Gurion, nhng điu Jordan đưa ra khó chp thun và không hy vng, tuy nhiên ông ta ra lnh c tiếp tc đàm phán vi Jordan “Tìm đ mi cách đ đt được mt nn hòa bình”. V th tướng nói tiếp “Có l mình cn bn hip đnh hơn h. Tôi nghĩ h b l thuc vào người Anh”
        Mc du đã chán ngy bui hp, theo lnh Ben Gurion, tôi gi đin thoi cho El Tel, xp xếp cho mt bui hp khác. Đó là ngày 14 tháng Giêng cũng ti ngôi bit th bên cnh cng Mendelbaum trong khu vc không người. Trong lúc nói chuyn vi El Tel trên đin thoi, tôi quyết đnh nó cho ông ta biết cm nghĩ ca mình v nhng đ ngh ca Jordan. Theo tôi, nếu h c nht đnh đòi hi quá đáng, điu này s đưa đến chiến tranh ch không phi hòa bình.
        El Tel là người biết chuyn phi quy, biết trước s không đi ti đâu. Mt ngày trước bui hp, ông ta gi đin thoi cho biết Quc Vương Abdulla mun mi chúng tôi đến đ nói chuyn ti cung đin Shunneh, ông ta mun chng t thc lòng đi tìm hòa bình. Tôi gi đin thoi cho Ben Gurion và được chp thun.
        Chúng tôi có hai bui hp vi Quc Vương Abdullah, ln đu vào ngày 18 tháng Giêng năm 1949, ln th hai sau đó hai tun. Đi din Do Thái gm có Elias Sasson thuc b ngoi giao và tôi. Trong ln hp th nht, nhà Vua có El Tel và viên y-sĩ ca ông ta, ln sau Jordan có thêm Th Tướng Taufig Abu Al Huda. Chúng tôi được đích thân Đi Tá El Tel lái xe đưa đến cung đin, đon đường dài hơn mt gi đng h.
        Trong cùng thi gian đó, nhng bui hp khác trên đo Rhodes v vn đ “Gii Hn Vũ Khí” gia Do Thái và Ai Cp dưới s ch to ca Liên Hip Quc, người điu hp là Bác Sĩ Ralph Bunche. Hi ngh bt đu t hôm 13 tháng Giêng, sáu ngày sau khi chúng tôi đánh bi quân đi Ai Cp, trn đánh ln cui cùng trong Trn Chiến Đc Lp. Tám tháng sau khi Ai Cp và các nước Rp xâm lăng Do Thái. Quân đi Do Thái đy lui các nước Rp ra khi b cõi, trong tun l cui ca tháng Mười Hai 1948 và đu tháng Giêng 1949, quân đi Ai Cp phi rút lui v bán đo Sinai b rơi c mt l đoàn, b kt li và phi đu hàng. Người Ai Cp ký hip ước đình chiến vào ngày 24 tháng Hai, các nước Rp khác theo sau, Li Băng ký ngày 23 tháng Ba, Jordan ngày 3 tháng Tư và cui cùng Syria ký ngày 20 tháng By.
        Khi quân đi Do Thái chiếm được Um Rash Rash, thành ph trong kinh thánh Eilat đi din vnh Aqaba ca Jordan. Ngày 14 tháng Ba, Vua Abdulla lo ngi Do Thái s đánh chiếm thêm đt đai trước khi hip ước ký trên đo Rhodes (3/4/1949). Vi vàng gi mt công đin cho Tng Trưởng Ngoi Giao Sharett “Tôi được biết, các ông đã loan tin mt đơn v Do Thái đã tiến đến b bin vnh Aqaba. Ngoài ra các ông tuyên b nhng phn đt nm trong Palestine b trng khi quân đi Iraq di tn s b các ông chiếm đóng đ t chc phòng th. Điu đó có đúng không?”
        Ngày hôm sau, Walter Eytan giám đc trong b ngoi giao đi din chính quyn Do Thái gi đin văn tr li “B Trưởng Ngoi Giao Sharett đang công tác ngoi quc, tôi thay mt cho ông ta. Tôi ly làm vinh d cám ơn Ngài đã gi mt bc thư vi li l t tế mà chúng tôi nhn được hôm qua. V vn đ quân đi Iraq s di tn khi các v trí đang trn đóng (và quý ông s thay thế), chúng tôi đã thông báo điu này cho gii chc thm quyn Liên Hip Quc (Bunche) rng chúng tôi coi đó là vic vi phm hip ước và s không công nhn khi đt nước chúng tôi chưa được bo đm vn đ an ninh quc phòng. Tuy vy, chúng tôi vn không có ý đnh chiếm đot đt đai hoc đe da thường dân Rp vì chúng tôi vn mong mi tìm kiếm mt nn hòa bình thc s trong vùng đt này. Chúng tôi s triu hi Đi Tá Moshe Dayan t đo Rhodes v đ thương lượng vi v đi din cho Quc Vương trong Jerusalem. Chúng tôi rt vinh d được biết ý kiến ca Ngài trước khi đưa Đi Tá Moshe Dayan v Jerusalem. Chúng tôi tin tưởng rng Ngài cũng s đng ý vi chúng tôi  vì chúng ta cùng đi tìm mt gii pháp qua phương tin an lành”
        Ngay sau đó, tôi nhn được mt công đin trên đo Rhodes triu hi tôi v Jerusalem ngay tc khc. Ngày 18 tháng Ba, lúc 6:30 ti, tôi gp Abdulla El Tel. Không cn phi dài dòng nhng nghi thc xã giao, tôi đi thng vào vn đ, nói vi El Tel rng chúng tôi mun khu vc Wadi Ara nơi phiá nam hi cng Haifa và nhng ngn đi bao quanh kim soát khu vc và di đt hp dc theo b bin. Khu vc này chúng tôi thường b quân đi Iraq quy phá. El Tel tr li rng điu dó không th được bi vì phn đt đó thuc v Iraq và quân đi Jordan s đến thay thế. Tôi báo cho El Tel biết nếu đúng như vy, quân đi Jordan không nên đến thay thế quân Iraq vì sp có chiến tranh trong khu vc quân đi Iraq chiếm đóng. El Tel mun v trình by vn đ vi Quc Vương Abdulla, hn gp tôi hôm sau. Tôi chun b bn đ chi tiết đ cho phiá Jordan biết Do Thái mun phn đt nào.
        Ngày hôm sau chúng tôi nhn được mt công đin khn do Quc Vương gi cho Eytan thuc b ngoi giao “Tôi biết các ông s đng ý vi tôi v vic Jordan s thay quân đi Iraq nơi phòng tuyến ca h. Vic này mi đưa ra, không có trong đàm phán gia tôi và ông Sasson, Đi Tá Dayan. Đích thân tôi s nói chuyn vi người Iraq ti biên gii và s thuyết phc h giao phòng tuyến li cho chúng tôi. Nếu ông cùng Dayan có th gp tôi, hy vng rng kết qu như chúng ta mong mun. 19.3.49. El Shunneh”
        Tôi yêu cu b Tng Tham Mưu cung cp mt bn đ và ha rng khi tiếp chuyn vi nhà Vua, tôi s không “Xin mt qu núi đ ri nhn mt con chut”. Tôi s nói vi ông ta nhng điu mình mun và gi vng lp trường ch không tr giá như người Á Đông. Tôi nhn li đến cung đin nhà Vua gp sĩ quan tham mưu Đi Úy Yehoshafat Harkavi, đưa cho ông ta bc thư nhng đ ngh ca Do Thái ri ra v lúc 10 gi đêm.
        Quc Vương Abdulla gi El Tel đi gp Th Tướng Do Thái khi ông ta đến Beirut. Cui cùng, Quc Vương đ cho Hi Đng B Trưởng thương thuyết vi Do Thái và cuc hp s trong mt dinh th nơi cng Mandelbaum đêm 22 tháng Ba.
        Phiá Jordan có ba người đi din, b trưởng b Tư Pháp Felah Pasha Medadha và mt v giám đc trong b Ngoi Giao Hussein Seraj và El Tel. Phiá Do Thái có Eytan, Yigael Yadin trưởng phòng hành quân, Harkavi và tôi. Yadin m đu phiên hp bng cách tri tm bn đ ra trên bàn làm phiá Jordan sng s. Đôi bên bàn cãi nhiu tiếng đng h, b trưởng Tư Pháp Felah Pasha ng gc trên bàn, phiá Do Thái cun bn đ ra v đ đi ng.
        Chúng tôi gp nhà Vua ngày hôm sau. Phiá Do Thái vn gi nguyên, Quc Vương Abdulla đưa đến mt toán ln hơn, tt c đu là nhng nhân vt ni tiếng Jordan, làm tôi có cm tưởng đêm nay s là đêm quyết đnh. H là Th Tướng, B Trưởng Tư Pháp, B Trưởng Giáo Dc, và mt giám đc trong b Ngoi Giao. Đi din cho quân đi Jordan là mt Thiếu Tá người Ăng Lê, trưởng phòng hành quân kiêm trưởng phòng đi hình.
        Đúng ba gi sáng, phiên hp chm dt và nhng tm bn đ đã được ký kết. Nhà Vua đã ra v lúc 11 gi đêm qua. Người Jordan đt được mt s mc tiêu đ đi cho Do Thái vài đim. Nhà Vua tr li hoan h, ông ta nói lên s tàn bo kh đau do chiến tranh đem li. Tôi đng dy đáp li, trong ba quân nhân chúng tôi, Yadin, Harkavi và tôi đu mt đi mt người em trai trong trn chiến va qua.
        Trước khi chia tay, Eytan đi din phiá Do Thái trao cho nhà Vua mt món quà t Th Tướng Ben Gurion, đó là quyn Kinh Thánh m bc. Nhà Vua tng li qùa cho ba chúng tôi, tôi được mt khu súng lc không có đn. Nhìn gương mt sa sút mt ng ca chúng tôi, ông ta bo đi mt chút, ri sai người hu can đem đến cho chúng tôi, mi người mt bó hoa. Quc Vương ban phép lành cho chúng tôi khi lên xe, chúc thượng l bình an, mm cười nói “Đêm nay chúng ta đã kết thúc trn chiến”
        Trong tâm não Th Tướng Ben Gurion, quyn sách v chiến tranh đã đóng li, ít ra cho thi gian hin ti. Cp mt ca ông ta đã nhìn thy gic mơ Zionist tr thành s thc. Vn đ là đem thêm người Do Thái di cư v c hương sau hai ngàn năm b đy i, tr v làm sng li min Đt Ha.

 11. MT TH GII MI
        Mt tháng sau, trong tháng Mười 1949, tôi được thăng cp Thiếu Tướng và được b nhim chc v Tư Lnh Phương Nam (Southern Command). Vùng trách nhim bao gm sa mc Negev, phiá nam Do Thái kéo dài xung đến Eilat nơi vnh Aqaba. V hướng bên phi chung đường biên gii vi Jordan, dc theo thung lũng Arava, t vnh lên đến Bin Chết (Dead Sea). Bên trái dc theo sa mc Sinai ca Ai Cp, kéo dài ti bin Đi Trung Hi.
        V tư lnh trước tôi là Tướng Yigal Allon, cu tư lnh đơn v xung kích Palmach ca Haganah trong giai đon bí mt. Sau khi thành lp quc gia Do Thái vào tháng Năm 1948, đơn v Palmach nm trong Quân Lc Do Thái. Khi đến nhm chc tư lnh Phương Nam, tôi không đem theo mt sĩ quan đàn em thân thuc nào và cũng không yêu cu các sĩ quan thân tín ca Allon xin thuyên chuyn đi đơn v khác.
        Đm nhn nhim v ch huy vùng phiá nam mà tôi là người “Bc” (làng Deganiah gn biên gii Syria nơi hướng bc Do Thái) không rành đi thế vùng phiá nam. Tôi bt đu hc hi nhim v mi, tìm hiu đơn v mi và đi thế. Tôi làm mt cuc hành trình băng qua sa mc Negev đến cui phương nam Eilat. Tôi đã đến đó bng phi cơ, đi v cũng phi cơ, bây gi ch cn mt xe Jeep, cùng vi viên sĩ quan hành quân Amos Horev và mt xe Jeep ch đoàn tùy tùng đi theo. Chúng tôi ri b tư lnh lúc rng đông đến Eilat lúc gn na đêm. Đó là mt ngày nóng, mt mi, đường khó đi, bi đt bám đy người. Ngi trên xe phi cn thn nếu không có th b văng ra ngoài.
        Tin đn chính đ phòng th b bin đt ti Nakeb, ngay bên cnh bán đo Sinai, cách Eilat vài dm v hướng tây bc. Trong đn ch có mt đơn v nh, lúc đó đã quá khuya, đoàn người đã mt mi qua chng đường gay go, nhi lên nhi xung. Chúng tôi lái xe thng đến Eilat, xung bin tm lúc na đêm. Không như nhng đi danh phiá bc Do Thái, sa mc Negev chng có gì ngoài núi đá cà cát. Không có giòng sông Jordan, sông Kishon gn hi cng Haifa và sông Yarkon gn th đô Tel Aviv, tuy nhiên vùng này có nhiu di tích lch s được nhc nh trong kinh thánh, mm đt nhô ra bin Arava, đài tưởng nim h sâu Ramon, vườn nho Jirafi trong thi gian lc trong min hoang dã Paran. Tôi thích thú nh li tr con Do Thái sau chuyến di cư Exodus t Ai Cp.
        Sáng sm hôm sau, chúng tôi lái xe đi theo đường trong hm núi lên đến tin đn Nakeb. Binh sĩ trong tin đn rt t tin, h có th nhìn rõ mi cuc chuyn quân ca đch t xa.  Sau đó, chúng tôi đi thăm mt đơn v Công Binh đang m mt con đường dài 150 dm t Eilat đi Beersheba. H phi dùng mìn phá núi làm con đường rng ra. Sĩ quan Công Binh báo cáo, h phi làm nn tht cng cho con đường vì phiá trên là cát. Phương pháp làm cho đt cng li là trn mui vào đt cát, h ly mui bin rt nhiu Sodom nơi phn cui Bin Chết đ x dng trong vic làm đường.
        Vài làng đnh cư trong sa mc Negev đã c gng cy cy, tuy nhiên vùng này vn phi phát trin mnh hơn na và quân đi có th góp phn trong vic xây dng. Tôi đi thăm cơ quan Xây Dng Negev, h làm vic không được hiu qu, điu này tôi phi nói chuyn vi Th Tướng Ben Gurion. Tôi gi đin thoi cho ông ta nhân chuyến v Tel Aviv hp trong b Tng Tham Mưu Quân Lc.
        Không dè bui hp kéo dài đến khuya. Khi tôi đến nhà v Th Tướng đèn đã tt, lính canh gác cho tôi biết bà v th tướng Paula đã đi ng nhưng ông ta vn còn thc. Tôi đi ca trước đã khóa, ca bên hông nhà bếp vn m, tôi m ca đi vào. Bên trong ti, tôi mò mm leo lên cu thang đến trước phòng đc sách. V Th Tướng vn còn làm vic, trên bàn đy giy t ln xn, ông ta đang son bài nói chuyn cho l khánh thành vin Khoa Hc Weizmann, tên người sáng lp ra ch thuyết Zionist.
        Ben Gurion nhìn lên vui mng trông thy tôi, gt b qua nhng li xin li đã làm phin ông ta. Không đ phí thì gi, tôi báo cáo cho v th tướng nhng điu cn phi làm cho người dân sng trong sa mc Negev. Ben Gurion đng ý tt c, cho tôi biết rng cơ quan Xây Dng Negev nm dưới quyn điu hành v “Tư Lnh Vùng”. Tiếp theo ông ta ra lnh cho tôi ba điu phi làm ngay: Xây dng mt trung tâm hun luyn quân s ln trong sa mc Negev, làm con đường t Bin Chết đi Beersheba và con đường khác t bin Đi Trung Hi đi lên phiá bc Ashkelon. Ngng li vài giây, Ben Guiron cho tôi biết Ngoi Trưởng Anh Bevin mun ly li vùng sa mc Negev trao cho Ai Cp hoc Jordan vì vùng này chia đôi hai phn đt Rp. Ben Gurion dn dò chun b trước. Tôi tr li ông ta s chn chnh li s phòng th, ông ta ct ngang, không phi vy mà là đem thêm dân vào Negev lp thêm các làng chiến đu, làm cho vùng đt cn ci sa mc n hoa.
        Đó là ln đu tiên tôi làm vic vi v nguyên th quc gia trên lãnh vc dân s. Mt trường hp khác khi tôi mun giúp đ dân chúng Rp trong làng Majdal, Ben Gurion đã chp thun mnh m chuyn này. Ngôi làng Majdal nm ven bin cnh Ashkelon bên ngoài di đt Gaza. Sau trn chiến Đc Lp, làng Majdal “bng nhiên” nm trong đt Do Thái, b ct đt liên lc vi các làng Rp khác. Dân s trong làng khong 2700 người, xung tinh thn, bi quan vì b cô lp, sng dưới chế đ quân lut. Đa s dân cư sng bng sc lao đng hoc ngh dt vi trong vùng Gaza, lúc đó b tht nghip. Sau khi tiếp chuyn vi h, tôi được biết đa s mun dn vào di đt Gaza nếu dàn xếp được. Mt s người khác mun di chuyn đến nhng làng Rp trong đt Do Thái.
        Nhng điu dân làng Majdal ước mun rt hp lý, tôi tìm đến Đi Tá Mahmud Riah yêu cu hp tác. Ông ta đi din Ai Cp trong y Ban Hn Hp Do Thái – Ai Cp kim soát tài gim binh b. Ông ta vui v nhn li, còn tôi trình by đ ngh lên b Tng Tham Mưu. Các v tướng lãnh ngn ng, tôi lên thng Th Tướng Ben Gurion và ông ta chp thun ngay vi điu kin, ch được di chuyn h đi nơi khác nếu h mun. Tôi thông báo quyết đnh ca th tướng cho v Tham Mưu Phó và nhn được công đin xác nhn.
        Tôi đang trong làng Mahdal chun b xp xếp công vic di tn cho thường dân Rp thì nhn được lnh t v Tham Mưu Phó, ngưng tt c mi chuyn, ch lnh mi. Pinhas Lavon, th lãnh Histadrut, Tng Liên Đoàn Lao Đng Do Thái (Ông ta sau này lên kế v Ben Gurion mt thi gian ngn, khi tôi làm Tng Tham Mưu Trưởng) đã yêu cu tng trưởng Quc Phòng loi b chương trình di dân Rp. Histadrut có chương trình giúp đ người Rp riêng, s cung cung cp công ăn vic làm cho nhng người làm trong ngh dt vi. C hai, Lavon và tôi lên gp th tướng Ben Gurion trình by khiá cnh ca mình, kết qa Ben Gurion đng ý vi chương trình ca tôi. Đi Tá Ai Cp Mahmud Raid gi đúng li ha, cho đoàn xe ch người Rp qua Gaza.
        Ngoài ra th tướng Ben Gurion còn “chng đ” cho tôi trong mt trường hp khác. Tôi khuyến khích dân trong các làng đnh cư trong sa mc Negev tn dng đt đai đ canh tác cho ti đường biên gii và s cung cp dng c, xe c cho h. Tôi nghĩ rng, điu đó tt cho nông gia và vn đ an ninh. Nếu b trng đt đai, “người ngoài” có th xâm nhp. Đó cũng là vn đ cho người Do Thái, người ngoài xâm nhp vào đ khng b, phá hoi hoc ly trm gia súc. Thc vy, trong năm “yên lành” 1950, b tư lnh Phương Nam ch có nhng toán tun tiu dc theo đường biên gii đ ngăn chn nhng chuyến xâm nhp bí mt vào Do Thái.
        Vài sc dân du mc Rp Bedouin làm cho vn đ thêm khó khăn. Đc bit đi vi b lc thù nghch Azazme, t cho h có quyn băng qua biên gii, đi khp nơi qua Ai Cp và Jordan. Tuy nhiên b lc Bedouin Do Thái không to nên vn đ, h cám ơn chính ph đã giúp đ h. Sc dân Bedouin này được lãnh tr cp xã hi, dch v y tế, rung đt đ h xây nhà, cy cy. Tr em Bedouin cũng được đến trường hc hành, ngoài ra h cũng được trang b vũ khí đ chng li nhng b lc thù đch khác.
        Tôi vn tìm cách ra khi chuyn “bàn giy”, đi theo nhng toán tun tiu, thám thính vào trong bán đo Sinai. Tôi thích các hot đng ngoài tri, v li cn phi quan sát, hc hi đi thế vùng trách nhim phương nam. Nhiu đêm, đi theo toán trinh sát, tôi ng vi h gia tri nơi nhng đn cát trong sa mc.
        Mt ngày l Sabbath trong mùa đông, tôi đưa con trai Udi chin tui đi bn chim b câu. Hai cha con lái xe đi v hướng nam Tel Aviv, r phi v hướng đông trên mt con đường c xưa xây bng đá đến Tell Es Safi, mt gò cao nơi kho c, nm gia hai làng nh có tên trong kinh thánh Gezer và Lachish. Chúng tôi xung xe, bt đu lùa cho chim bay lên khi chn hoang phế, bng tôi trông thy mt hàng dài nhng hũ nh nhô lên khi lp đt bùn. Quan sát k, tôi được biết nước mưa trôi lp đt cá đi làm nhng hũ này tri lên.
        Trước tiên tôi cho rng nhng hũ này là loi hũ thường dùng ca người Rp, nhưng đc bit chúng không sơn đen mà mu đ. Tôi ly mt hũ đem v nhà, đưa cho mt người bn có kiến thc v kho c và được tr li, đó là nhng bình c xa xưa t nhng đi Vua Hebrew khong chín thế k trước Công Nguyên.
        Tôi quay tr li Tell Es Safi ngày l Sabbath kế tiếp, ln này tôi đ ý quan sát k càng hơn. Nhng bình (hũ) c nm trong mt lp đt bùn đen trn vi tro tàn, rõ ràng nơi kho c là mt làng nh b la thiêu hy. Gn đó, tôi tìm thy mt ngn đèn c đt du, nhng mnh sành v vn, nhng chiếc quai ca bình ln (sau này tôi được biết bình ln chưá ht thóc). Đó cũng là ln đu tiên tôi được biết nn văn minh c xưa ca dân tc Do Thái. Mt thế gii mi bt ng m ra cho tôi xem, cho tôi khái nim v đi sng cách đây ba ngàn năm. Vùi sâu dưới nhng con đường, nhà ca, cánh đng, cây c ca thế k hai mươi là nhng gì còn li ca thành ph, làng mc, vt dng ca nhng người đã sng nơi đây, trên mnh đt xa xưa ca dân tc Do Thái. Đó là nhng kinh nghim đã ăn sâu vào trong tôi, s đam mê trong ngành kho c và s đam mê này s không bao gi xa lià tôi. Sau này tôi có mt b sưu tm v đ c và tôi rt thích thú nhìn ngm nhng c vt.
        Ít lâu sau, tôi quen thuc nhim v ca mt v “Tư Lnh Vùng” và nhng nhim v đc bit thuc b tư lnh Phương Nam. Vùng trách nhim đang trên đà phát trin, rng ln gn bng na quc gia. Trong vn đ phòng th, biên gii phiá tây chng li Ai Cp, k thù “S 1” nguy him nht trong các quc gia Rp. Còn hai đường biên gii khác, vi Jordan và di đt Gaza. Có khong 100000 người t nn Palestine sng trong Gaza, to nên trung tâm cho t chc Fedayeen, nhng đơn v khng b, phá hoi chng li người Do Thái.
        Quân lc Do Thái tp trung lc lượng Thiết Giáp nơi phiá nam (đi đu vi Ai Cp) và có hai căn c không quân rng ln. Tt c các đơn v hin dch trong vùng đu đt dưới quyn điu đng ca tôi, ngoài ra thêm nhim v tng đng viên và hun luyn quân tr b.
        Trong nhim v dân chính, ngoài chuyn dân du mc Bedouin, phòng v nhng làng chiến đu dc theo biên gii, lp thêm nhng làng nông nghip mi, tôi cho xây ct thêm nhng trung tâm tm cư cho nhng người di dân mi v đến c hương. Trong thi gian trn chiến Đc Lp va kết thúc, hàng ngàn người Do Thái tìm cách tr v c hương mi tháng. Trong s này, nhiu người tr v t các quc gia Rp, nhng nơi tr nên nguy him cho nhng người có dòng máu Do Thái. Phn ln h lp nghip nơi phiá nam, lp nhng làng nông nghip mi, hay đến nhng thành ph đang phát trin như Beersheba, Ashkelon, Eilat.
        Công vic ca tôi rt bao quát. Thanh tra đơn v Thiết Giáp tp trn, đ ý vn đ đnh cư cho đng bào mi v t Yemen (Nhng người Do Thái du mc, trình đ văn minh ca h rt yếu kém so vi nhng nhóm dân Do Thái khác. Cơ quan Tình Báo Mosad lng danh ca Do Thái đem lu h ra khi Yemen v quê hương là c mt công trình). Thăm viếng mt làng chiến đu nơi biên gii, xem xét vn đ canh phòng, chng xâm nhp. Theo dõi vic làm con đường qua Arava. Thanh tra vic hun luyn quân tr b, đ ý vic phát trin thành ph Eilat.
        Trong thi gian tôi làm tư lnh Phương Nam ch có mt rc ri nh vi Jordan. Chuyn xy ra vào cui năm 1950 ti Cây S 78 trên đường đi Eilat. Jordan cho rng phiá Do Thái làm đường đã ln xang đt ca h và đem s kin trình lên y Ban Hn Hp. Tuy nhiên trong khi ch quyết đnh ca y ban, quân đi Jordan ngăn chn con đường. Ti nút chn, quân Jordan treo bng viết trên ch Rp và Hebrew “Vương Quc Hashemite. Đường Cm” và đưa quân cùng vi xe bc st lên trn đóng trên mt ngn đi đi din.
        Đường biên gii vi Jordan ti Arava là nơi đt thường b di đi do nước lũ, có lúc là mt  vườn nho, ít hôm sau ch còn là bãi cát. Do Thái không còn gii pháp nào hơn, b Tng Tham Mưu ra lnh cho b tư lnh Phương Nam tn công đy lui quân đch ra khi khu vc và khai thông con đường Arava.
        Lúc đó tôi đang ngh l cùng vi gia đình Th Nhĩ Kỳ. Tng Tham Mưu Trưởng lo ngi vn đ tr nên phc tp, gi công đin gi tôi v. Tôi tr v Do Thái ngay bui ti hôm đó, đi thng t phi trường v b tư lnh Phương Nam và sáng hôm sau đến Cây S 78 bng đường b. Quân đi Jordan t trên đi nhìn xung, mt tiu đoàn cơ gii thuc l đoàn thiết giáp Do Thái đang dàn quân nhưng vn chưa tn công phá chướng ngi vt trên đường.
        Mt máy bay thám thính thuc Câu Lc B Piper (tin thân ca Không Lc Do Thái) được gi đến tăng cường. Tôi ra lnh cho viên phi công ch tôi lái chiếc phi cơ đi quan sát phòng tuyến Jordan và bay thp gia nhng ngn đi đ đch không trông thy. T trên không, tôi nhìn thy xe bc st ca lính Lê Dương Rp, ch có vài chiếc nhưng không thy chiến xa hoc pháo binh ca đch b trí trong vùng.
        Tôi gi mt “ti hu thư” cho viên sĩ quan Ăng Lê ch huy đám lính Jordan, yêu cu h dp chướng ngi vt. Nếu h không chi, chúng tôi s dp và trường hp có tiếng súng n t phiá h, chúng tôi s tr đũa tương xng. Phiá Jordan t chi, tôi ra lnh cho binh sĩ Do Thái tiến lên và không thy phn ng nào t phiá h.
        Tôi nghĩ rng, chuyn rc ri đã qua. Sáng hôm sau, con đường li b ngăn cn bi chướng ngi vt. Binh sĩ Do Thái trên mt xe bán xích st tiến lên, nhưng ln này h khai ha trúng vào xe. Đoàn xe cơ gii tách ra khi con đường dàn đi hình tn công dưới s ym tr ca súng ci. Hai xe bc st ca đch b trúng đn ngay đt đu, quân Lê Dương Rp vi vã rút lui, trn đánh kết thúc.
        y Ban Hn Hp sau khi điu tra, đưa xung mt bn đúc kết. Công Binh Do Thái đã thc s làm con đường ln qua biên gii Jordan, đon đường t Cây S 17 đến Cây S 14. B Tng Tham Mưu ra lnh bàn giao đon đường đó cho người Jordan, làm mt đon đường khác chy song song vi con đường cũ trên phn đt Do Thái.
        Tôi đến hp nơi cơ quan Phát Trin Negev rt thường xuyên đ thúc đy h làm vic hăng hái hơn và ra lnh cho các sĩ quan tham mưu ca tôi tn lc giúp đõ h. Tôi đc bit đ ý đến nhng ngôi làng chiến đu dc theo biên gii và nhng tri tm cư cho di dân mi v đến Do Thái. My làng chiến đu nm sát di Gaza b cô lp, cách xa nhng làng khác, s liên lc cũng như đi sng rt khó khăn, nhiu người đã b làng đi tìm nơi khác sinh sng.
        Mùa đông 1950 rt lnh lo, khó khăn. Tôi thy cn phi làm điu gì đ làm gim s cc kh cho nhng ngươì mi tr v quê hương. Trong vùng phiá nam Do Thái có tt c mười lăm tri tm cư, cha khong sáu ngàn gia đình mà hu hết gia đình nào cũng có người già c, tr con. Quân đi đã phát đng nhiu chiến dch, ban hành ngày 16 tháng Mười Mt 1950, vch rõ nhim v ca quân đi đi vi đng bào hi hương: Bo đm vn đ nhà ca, y tế, thc phm và nhu yếu phm. Ngoài ra quân đi phi xây đường xá đến các tri tm cư, thiết lp đường dây đin thoi, truyn tin đến các thành ph gn nht.
        Vn đ dân s v, chăm sóc cho đng bào va tr v rt quan trng, rt phc tp nhưng đó cũng là nim phn khi vì tình nhân loi, tình đng hương cho tt c nhng quân nhân tham gia chương trình này. Đó cũng là ý nghĩa ca thuyết Zionist (Do Thái Cc Đoan). Nhng chiến sĩ can trường ca chúng tôi b xúc đng khi nhìn các chiến hu n quân nhân chăm sóc tr em, tm ra cho chúng, cho tr con ăn ung, cho chúng ung thuc theo toa bác sĩ, bế m , d dành nhng đa đang khóc, an i mt c già. Nhng chiến binh khác đào rãnh thoát nước, dng lu, làm đường. H làm vic tn lc vi tt c tm lòng, cho nhng người “anh em” đã tr v đ cùng chiến đu, cùng xây dng đt nước.
        Tôi vui sướng mm cười trong lòng nhìn nhng khuôn mt rng r ca đng bào. Đó cũng là nhim v ca Quân Đi Do Thái. Sng vi dân và lo cho người dân. Trong mt chuyến đi v b Tng Tham Mưu đ hp, tôi ngng xe li đ cho mt gia đình di dân quá giang xe. Gia đình này va v đến Do Thái t Yemen, đang ngi bên l đường đón xe vi nhng tay ni, hành trang ca h. H mun đón xe đi thăm người bà con. Người đàn ông được ngi đng trước vi tôi, bà v, tr con cùng vi hành trang ra phiá sau. Vài tháng trước nay khi còn Yemen, không ta chưa được biết ti vn đ k thut, ngi trên lưng con la lang thang trong sa mc. Hôm nay ông ta được ngi trên xe có gn hiu lnh cp Tướng và được đích thân v tư lnh vùng lái xe đưa đi thăm thân nhân.
        Năm 1952, tôi được gi sang Anh hc khóa hun luyn sáu tháng dành cho sĩ quan cao cp Devizes. Khi tr v nước, lên trình din Tướng Yigael Yadin, Tng Tham Mưu Trưởng, tôi được ông ta mi gi chc v Tham Mưu Phó kiêm Trưởng Phòng Hành Quân, thay thế Thiếu Tướng Mordechai Makleff s lên đường du hc. Tôi t chi, gii thích rng cá tính tôi không phù hp vi chc v “phó”. Yadin lng nghe, ly làm tiếc sau đó b nhim tôi làm tư lnh Phương Bc. Tôi gi chc v này được sáu tháng cho đến tháng Mười Hai năm 1952, tôi v b Tng Tham Mưu làm trưởng phòng hành quân.
        Tôi di chuyn gia đình lên min bc, thuê mt căn nhà nh trên con đường vng v Tivon, gia Haifa và Nahalal. Nhng k nim ngày xưa sng dy khi tôi làm ngh g Tivon. Trên nhng ngn đi xung quanh vn còn nhng cây xi (oak) già nua, nhiu cây đã b đn đi đ xây ct nhà ca. Đa con gái ln ca tôi Yael hc trung hc Haifa, hai em trai Udi và Assi đi hc Nahalal, ngôi làng xưa ca chúng tôi khi các cháu vn còn nh.
        Trong b tư lnh Phương Bc, có hai sĩ quan tham mưu có tiếng tăm đã làm vic vi tôi trước đây, Đi Tá Chaim Bar Lev tham mưu trưởng và Thiếu Tá Ariel (Arik) Sharon trưởng phòng tình báo. C hai sau này đu lên tướng và rt ni tiếng trong quân đi Do Thái.

           vđh

No comments:

Post a Comment