Nếu
bạn thích đường nét gọn gàng, ngăn nắp và ngưỡng mộ sự cân xứng, thì có
gì không thích khi Joe Biden quyết định rút binh lính Mỹ ra khỏi
Afghanistan vào ngày 11/9/2021 - đúng 20 năm sau sự kiện 11/9?
Ở
Mỹ ngày nay, người ta thường cảm thấy rằng mọi con đường đều dẫn đến vụ
11/9; một sự kiện mang tính định hình nhất - và để lại vết thương sâu
nhất - kể từ trận Trân Châu Cảng: cuộc tấn công bất ngờ của quân Nhật
vào hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ, mà sau rốt đã kéo Mỹ vào Thế chiến
II.
Và
tương tự, vụ 11/9 đã dẫn đến cuộc chạm trán quân sự dài hơi nhất của
nước này. Cuộc tấn công vào Tòa tháp đôi, chiếc máy bay lao vào Lầu Năm
Góc và chiếc rơi xuống cánh đồng ở Shanksville, Pennsylvania, ban đầu là
động lực thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc của Mỹ dâng cao. Nhiều người trẻ -
thực tế là mọi người ở mọi lứa tuổi - đã đến các văn phòng tuyển quân
của lực lượng vũ trang với mong muốn đăng ký nhập ngũ. Nước Mỹ đã bị tấn
công; những người yêu nước này muốn chiến đấu để bảo vệ tổ quốc nơi là
"vùng đất của tự do", và tìm cách trả thù những kẻ sẽ gây hại cho nước
Mỹ.
Và
đừng nhầm lẫn rằng đó chỉ là lòng yêu nước bộc phát. Không phải vậy.
Tôi biết nhiều người - không chỉ người Mỹ - có khuynh hướng tự do và
không phải là ủng hộ viên cuồng nhiệt đối với mọi hoạt động của Hoa Kỳ
mà là những người có ý thức nội tại rằng đây là thời điểm mà bạn phải
chọn lập trường.
Bạn
có đứng về phía nhà nước pháp quyền, bầu cử tự do và công bằng, trình
tự công bằng của luật pháp, bình đẳng giới, phổ cập giáo dục không?
Hay
bạn đứng về phía những người sẽ lái máy bay lao vào các tòa nhà, hoặc
sẽ ném đá người ta đến chết, hoặc quăng người đồng tính ra khỏi các tòa
nhà, hoặc không cho nữ giới đi học? Điều này có vẻ là sự đơn giản hóa
quá mức, có lẽ vậy - nhưng trong bối cảnh thảm khốc của sự kiện 11/9, đó
là cách mà nhiều người nghĩ.
Ông Biden bất ngờ thăm Afghanistan với tư cách phó tổng thống vào năm 2011
Nhưng
đến năm 2016, đây là một trong những yếu tố dẫn đến việc Donald Trump
đắc cử: mối hoài nghi đối với các "cuộc chiến không hồi kết" khi ứng cử
viên Trump ám chỉ sự sa lầy ở Afghanistan và Iraq; mối hoài nghi vào vai
trò sen đầm quốc tế của Mỹ.
Có
thể hiểu, người Mỹ muốn rút ván cầu, đưa quân đội về nước, để người dân
ở những nước đó tự giải quyết vấn đề của họ, và cuối cùng từ bỏ ý tưởng
rằng mô hình dân chủ tự do của Hoa Kỳ là một mặt hàng xuất khẩu có thể
áp dụng tại nơi khác. Cuộc thập tự chinh theo chủ nghĩa can thiệp tự do
đã kết thúc.
Nếu
giành chiến thắng vào tháng 11 năm ngoái, Trump hẳn có thể sẽ rút quân
đội Mỹ còn sớm hơn. Mặc dù Joe Biden kế thừa lời hứa rút quân của Trump,
nhưng về mặt chính sách, điều dễ dàng nhất là tiếp tục ký ngân phiếu để
trả tiền cho việc tiếp tục để quân nhân Mỹ ở lại Afghanistan thêm một
năm. Rồi một năm nữa. Và rồi một năm nữa.
Áp
lực chính trị không hẳn là khốc liệt. Ngược lại thì có. Giới chóp bu
quốc phòng, các cơ quan hoạch định chính sách ngoại giao và đồng minh
của Mỹ ở nước ngoài đều cho rằng làm bất cứ điều gì khác ngoài việc giữ
nguyên hiện trạng đều là liều lĩnh. Nhưng một câu hỏi đang gặm nhấm vị
tổng thống mới, và là câu hỏi được đặt ra bởi Hillel Trưởng lão trong
thuở Kinh thánh: "Nếu không phải bây giờ, thì khi nào?"
Biden
- người đã khuyên Tổng thống Barack Obama không tăng quân vào năm 2009
nhưng không bảo vệ được lập trường của mình - giờ tiếp tục với lập
trường đó, và đây có thể là quyết định gây ra nhiều hệ lụy nhất trong
nhiệm kỳ tổng thống của ông.
Khi
sự kiện 11/9 xảy ra, tôi là phóng viên BBC thường trú ở Paris, đưa tin
về nỗ lực nhằm buộc đóng cửa một trung tâm tị nạn của Hội Chữ thập đỏ có
tên Sangatte ở gần đường hầm nối Anh và Pháp - nơi nhiều người tị nạn
và di cư trên thế giới tập trung trước khi thực hiện chặng cuối cùng của
cuộc hành trình tới nước Anh.
Tôi
đang lái xe đến Calais thì nhận được cuộc gọi từ một đồng nghiệp yêu
cầu dừng lại ở trạm dịch vụ gần nhất để xem ti vi để theo dõi những gì
đang diễn ra.
Chúng
tôi không biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo - hoặc chúng tôi sẽ đi về
đâu. Sau một năm lạc quan kể từ khi bước vào thiên niên kỷ mới, giờ đây
có một câu chuyện kể và đó không phải là chuyện vui - cuộc chiến chống
khủng bố, một cuộc đụng độ của các nền văn minh, bạn có thể gọi theo
cách của mình. Lúc bấy giờ, hai câu chuyện này dường như chẳng liên quan
gì, nhưng rất nhiều người ốm yếu mà chúng tôi gặp trên đường quanh
Calais đều đến từ Afghanistan; họ đang chạy trốn khỏi sự cai trị của
Taliban.
Cần
phải nhớ lại nguyên nhân khiến Mỹ, Anh và những nước khác tiến vào
Afghanistan. Trên thực tế, Taliban đã trở thành nơi đào tạo những phần
tử khủng bố Hồi giáo muốn tiến hành thánh chiến chống lại phương Tây.
Những kẻ muốn gia nhập Al-Qaeda đã đến đất nước này để huấn luyện thánh
chiến. Những kẻ khủng bố trong vụ 11/9 đã rèn giũa kỹ năng và ủ mưu ở
đấy. Việc loại bỏ Taliban và giải quyết Al-Qaeda trở nên quan trọng đối
với an ninh toàn cầu.
Chỉ
sau vài tuần kể từ vụ 11/9, tôi đã có mặt tại miền bắc Afghanistan,
bằng cách bay tới Delhi và sau đó tới Dushanbe ở Tajikistan để đến đó.
Chúng tôi đã di chuyển cùng với quân đội của Liên minh phương Bắc do Mỹ
và Anh hậu thuẫn khi họ đẩy lùi Taliban.
Đánh đuổi Taliban được coi là ưu tiên toàn cầu cách đây 20 năm, tác giả viết (phải)
Ngày
đầu tiên, chúng tôi đi từ Khoja Bahauddin, sau đó là Trụ sở của Liên
minh phương Bắc dọc theo con đường mà Taliban đã giết một số nhà báo
trong cuộc phục kích hai ngày trước đó. Sau một đêm, chúng tôi dừng lại ở
một thị trấn có tên Taleqan. Màn đêm đã buông xuống trước khi chúng tôi
đến nơi. Một trong những bức ảnh chụp đã trở thành biểu tượng là một
phòng học nữ sinh đã trở thành kho chứa tên lửa của Taliban mà trong
cuộc rút lui vội vàng chúng đã bỏ lại.
Thành
trì kiên cố cuối cùng là Kunduz - một hành lang liên lạc huyết mạch nằm
giữa Kabul, Mazar-i-Sharif và sau đó xa hơn về phía bắc đến biên giới
với Uzbekistan.
Hiện
cả Taleqan và Kunduz đã trở lại dưới sự kiểm soát của Taliban, với một
phần ba thủ phủ của các vùng tại đất nước này đã nằm dưới sự kiểm soát
của chúng.
Và điều đó đặt ra câu hỏi siêu khó chịu cho Joe Biden và chính sách "nếu không phải bây giờ, thì khi nào" của ông.
Tiêu
tốn hai mươi năm với rất nhiều sinh mạng và rất nhiều tỉ đôla rốt cuộc
để làm gì? Đã đạt được những gì? Giờ đây, bạn sẽ nói gì với gia đình của
tất cả các quân nhân đã bị Taliban giết hại về việc nước Mỹ đang từ bỏ?
Làm gì để ngăn quân khủng bố thiết lập lại các trại huấn luyện thánh
chiến? Tại phiên điều trần của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc hôm thứ Sáu
tuần trước, có thông tin cho rằng có tới 20 nhóm khủng bố khác nhau,
với sự tham gia của hàng ngàn chiến binh nước ngoài đã chiến đấu bên
cạnh lực lượng Taliban.
Các khu vực mà Jon đến hiện đã trở lại dưới sự kiểm soát của Taliban
Tôi
biết chắc rằng trong khi tôi viết bài này, có thêm nhiều gia đình nữa
đang gói ghém đồ đạc trong nỗi lo sợ về sự kiểm soát của Taliban, có lẽ
họ sẽ hướng đến Calais và sau đó là Vương quốc Anh. Liệu các trường nữ
sinh có lại trở thành kho chứa vũ khí một lần nữa?
Vết
sẹo 11/9 rõ mồn một ở khắp mọi nơi - hàng ngàn quân nhân đã trở về với
chân tay giả và tâm trí rối loạn. Tỷ lệ tự tử tăng lên. Nhiều gia đình
mất người thân. Trên đường phố Mỹ là những người đàn ông cầm ly bia nhựa
màu đỏ xin tiền lẻ, nhiều người trong số đó có biển hiệu cho thấy họ là
cựu chiến binh từ Iraq và Afghanistan.
Chiến tranh Afghanistan
Lực lượng do Mỹ dẫn đầu lật đổ Taliban:
Năm 2001, các lực lượng do Mỹ dẫn đầu đã lật đổ nhà cầm quyền Taliban ở
Afghanistan sau vụ tấn công 11/9, vụ khủng bố do thủ lĩnh al-Qaeda
Osama bin Laden, lúc bấy giờ đang đặt căn cứ tại Afghanistan, tổ chức.
Hai mươi năm chiếm đóng và hoạt động quân sự: Mỹ
và đồng minh giám sát bầu cử và xây dựng lực lượng an ninh Afghanistan,
nhưng Taliban vẫn tiếp tục phát động các cuộc tấn công.
Cuối cùng, Mỹ đã thỏa thuận với Taliban: Họ
sẽ rút quân nếu các tay súng đồng ý không chứa chấp các nhóm khủng bố.
Nhưng các cuộc đàm phán giữa Taliban và chính phủ Afghanistan đã đổ vỡ.
Các lực lượng do Mỹ dẫn đầu rút lui trong năm nay và Taliban hiện đã
chiếm lại phần lớn đất nước.
Niềm
mong muốn ở nhà và tránh xa cái thế giới đầy rắc rối ngoài kia là điều
hoàn toàn dễ hiểu. Không có gì ngạc nhiên khi khẩu hiệu "Nước Mỹ trên
hết" đã gây được tiếng vang như vậy. George W Bush đã không ủng hộ điều
này vào năm 2001 - nhưng lúc bấy giờ chưa có quân đội Mỹ ở Afghanistan
hay Iraq. Và điều đó đã không giữ cho nước Mỹ an toàn khi sáng sớm hôm
ấy, những chiếc máy bay chở khách trên bầu trời trong xanh đã bị cướp và
trở thành tên lửa dẫn đường của Al-Qaeda, bay thẳng vào các mục tiêu,
sát hại hàng ngàn người vốn chỉ quan tâm tới chuyện thường nhật của họ.
Cũng
có sự khác biệt giữa việc thực thi ý chí của bạn với tư cách là sen đầm
thế giới và trở thành một người gìn giữ hòa bình. Hàng ngàn lính Mỹ vẫn
đang đóng quân tại Hàn Quốc - mặc dù cuộc chiến tranh Triều Tiên đã
diễn ra cách đây 70 năm. Tính toán của các tổng thống Mỹ kế nhiệm là
căng sức cho hòa bình sẽ tốt hơn một cuộc chiến tranh nóng bỏng hay một
khu vực bất ổn.
Joe
Biden hy vọng báo chí sẽ giật tít "Chiến tranh Afghanistan kết thúc"
hay "Cuộc chiến dài nhất của Mỹ đã khép lại" khi nói về quyết định của
ông. Nhưng 20 năm trôi qua và Taliban hiện đang thiết lập lại quyền kiểm
soát, với tất cả những gì có thể phát sinh từ các diễn biến này, liệu
các nhà sử học trong tương lai có thể đánh giá rằng dịp kỷ niệm 20 năm
sự kiện 11/9 cũng đồng thời đánh dấu điểm bắt đầu của cuộc chiến tranh
Afghanistan lần hai?
No comments:
Post a Comment